Με αυτούς πολεμήσαμε στον Μαραθώνα

Βάρβαροι; Σαφώς, για τους Ελληνες. Πας μη Ελλην, βάρβαρος, άλλωστε, εκείνους τους καιρούς. Τι ήταν στην πραγματικότητα, όμως, οι Πέρσες όταν τα έβαλαν με τους προγόνους μας; Ποιο βασίλειο νίκησαν οι αρχαίοι στον Μαραθώνα και στη Σαλαμίνα;

Ένα σπουδαίο και μεγάλο βασίλειο, σύμφωνα με την καθηγήτρια Αμελί Κερτ. Με τον δικό του πολιτισμό, τη δική του τέχνη, τη δική του δομή. Αλλά και με θεοκρατικά και απολυταρχικά χαρακτηριστικά. Στοιχεία που αναδεικνύονται από τα ίδια τα ταφικά μνημεία του στην Περσέπολη, την πρωτεύουσα επί Δαρείου και Ξέρξη. Η κ. Κερτ παρουσίασε τα συμπεράσματά της από τη μακρόχρονη μελέτη αυτών των στοιχείων σε μια διάλεξη το βράδυ της Παρασκευής στο Μουσείο Μπενάκη. Διάλεξη που οργανώθηκε σε συνεργασία με την Εταιρεία Ιρανο-ελληνικών σπουδών και με τον διευθυντή της Ευάγγελο Βενέτη ανάμεσα στους ομιλητές.

«Εικόνες της πολιτικής ιδεολογίας του Αχαιμενιδικού βασιλείου» ήταν το θέμα της κ. Κερτ, ομότιμης καθηγήτριας αρχαίας Ιστορίας στο Γιουνιβέρσιτι Κόλετζ του Λονδίνου. Η κ. Κερτ τόνισε πως δεν θα μιλήσει με βάση τα «ανέκδοτα» που ακούγονταν κατά την αρχαιότητα για τους Αχαιμενίδες, ή τα κείμενα αρχαίων συγγραφέων για τους Πέρσες βασιλείς. Στάθηκε κυρίως σε εικονογραφικά δεδομένα, τα οποία συνδέονται με κάποιες επιγραφές στα ίδια τα μνημεία. Η εικόνα που έδωσε στο κοινό ήταν αυτή ενός μονάρχη που ήθελε να θεωρείται εκπρόσωπος του θεού επί της γης. Από εκεί αντλούσε τη δύναμή του και χάρη σε αυτή του την ιδιότητα ήθελε να επιβάλλεται. Με ένα ιδεολογικό περιτύλιγμα που έλεγε, όπως και σε άλλα θεοκρατικά καθεστώτα, πώς αν διαφωνείς με τον Ηγεμόνα, διαφωνείς με τον Θεό. Αρα, εσύ δεν έχεις δίκιο, όχι εκείνος.

Οι Αχαιμενίδες διαδέχθηκαν τους Ελαμίτες, αλλά η τεχνοτροπία τους δεν έδειχνε ιδιαίτερα επηρεασμένοι από τη δική τους. Όταν ο Κύρος ίδρυσε τη δική του πόλη, τις Πασαργάδες, περισσότερο εμφανείς ήταν οι επιρροές από τους Λυδούς, του Ιωνες, τους Ασύριους. Αυτά μέχρι τον πέμπτο αιώνα, οπότε και ο Δαρείος με τον Ξέρξη επιβάλλουν τους κανόνες των Αχαιμενιδών, της δυναστείας τους, ως υποχρεωτικούς στην τέχνη της βασιλικής αυλής. Οι τάφοι τους, που βρίσκονται στην Περσέπολη, όπου έχει μεταφερθεί το διοικητικό κέντρο, είναι εύγλωττοι για όλα αυτά.

Ο Δαρείος Ι κάνει και άλλες μετατροπές: αλλάζει τα Σούσα και την κάνει πόλη με καθαρά περσικό στυλ, αλλάζει το αλφάβητο με την υιοθέτηση άλλης γραφής από τη σφηνοειδή και χαράζει τη νέα πολιτική: το βασίλειό του εκτείνεται από τη Σογδιανή μέχρι το Κους και από τον Ινδό ποταμό μέχρι τις Σάρδεις, Περικλείει, δηλαδή, όλο τον γνωστό μέχρι τότε κόσμο ( οι Ελληνες αγνοούνται από τον ιμπεριαλιστικό αυτό σχηματισμό και όχι τυχαία, ίσως).

Ο Αχουραμάζντα είναι ο μεγάλος θεός που στηρίζει τον βασιλέα. Εκείνος δημιούργησε τη γη, τον ουρανό, τον άνθρωπο, την ευτυχία, τον Δαρείο, βασιλιά του πλήθους, Κύριο των πάντων. Ο ποιητής θέλει να πει, εν ολίγοις, ότι ο θεός και ο βασιλιάς «αλληλοσυμπληρώνονται στο Σύμπαν και εργάζονται για τον ίδιο σκοπό». Ένα κείμενο από τα Σούσα, άλλωστε, είναι χαρακτηριστικό: «Είμαι ο Δαρείος, ο μεγάλος βασιλιάς, ο βασιλέας των βασιλέων, γιος του Ιστάσπι του Αχαιμενίδη. Ο Αχουραμάζντα είναι δικός μου. Ανήκω στον Αχουραμάζντα. Λατρεύω τον Αχουραμάζντα. Είθε να μου δώσει βοήθεια.»



Αν κάποιος ήθελε να δει πόσους λαούς εξουσίαζε ο μεγάλος βασιλιάς, δεν είχε παρά να κοιτάξει ποιοι πλαισίωναν τον θρόνο στο ταφικό του μνημείο: Βαβυλώνιοι, άνθρωποι από την κεντρική Ασία και τον Λίβανο, Ασσύριοι, Κάρες, Ιωνες, Λυδοί, Νούβιοι, Ινδοί, Αφγανοί, Αιγύπτιοι, Μήδοι, Ελαμίτες, κάτοικοι της Βακτριανής. Ολοι αυτοί φέρνουν αγαθά από τις χώρες τους: ξύλο, ελεφαντόδοντο, λίθο, γλυπτά, κοσμήματα, ημιπολύτιμους λίθους. Οι Πέρσες όμως παριστάνονται διαφορετικά: όρθιοι και στάση υπερηφάνειας. Ο κατακτητής μπορεί να θέλει να δείξει ότι υπό το πέλμα του οι λαοί ευημερούν, αλλά ξεχωρίζει τους «δικούς» του. Για να μη μείνει μάλιστα κάποια αμφιβολία, ο Δαρείος τονίζει πως είναι Αχαιμενίδης «και Πέρσης».

Παρόλα αυτά, οι Πέρσες δεν είχαν ως ιδεολογία την αφομοίωση των κατακτημένων. Η κ. Κερτ τόνισε πως η αρμονία της περσικής αυτοκρατορίας δημιουργείται από την ιδιαιτερότητα και διαφορετικότητα κάθε λαού, οι οποίες παρουσιάζονται και στον γραπτό λόγο και στην εικονογραφία. «Με τον σεβασμό στους ανθρώπους που κυβερνούσε, ο Πέρσης βασιλιάς παρουσίαζε τον εαυτό του ως φορέα της ουράνιας ειρήνης και δικαιοσύνης, όπως το έθετε ο Δαρείος.»



Οι εικόνες με τον Ηγεμόνα να άρχει εν μέσω του πλήθους δεν ήταν άγνωστες σε όσους είχαν επαφές με το βασίλειο. Τα βασιλικά δώρα που αποστέλλονταν τις μετέφεραν στα πέρατα της τότε οικουμένης, ώστε να εκφοβίζονται οι αντίπαλοι. Ο βασιλιάς παρουσιάζεται συχνά να κυβερνά θηρία, να βάζει, με δυο λόγια, τάξη στο χάος. Η λέξη «τάξη» επανέρχεται συχνά στα κείμενα, υπενθυμίζοντάς μας τη χρήση της από σύγχρονα ολοκληρωτικά καθεστώτα.

Με πληροφορίες από τις εφημερίδες Εθνος και Ελευθεροτυπία

Η τέφρα της Ισλανδίας και η τέφρα της Σαντορίνης

Αν στον πολιτισμένο και θαυμαστά προηγμένο κόσμο του 21ου αιώνα ένα ηφαίστειο, η στάχτη του και οι άνεμοι μπορεί να προκαλέσουν την απόλυτη σύγχυση (κατά τον επιεικέστερο χαρακτηρισμό), πώς μπορεί να ένιωσαν οι άνθρωποι του Αιγαίου πριν από περίπου 3.500 χρόνια, όταν ξαφνικά η γη χάθηκε κάτω από τα πόδια τους, μαύρο σύννεφο απλώθηκε για μήνες στον ουρανό και γιγαντιαία κύματα σάρωσαν τις πόλεις τους; Κανένας δεν θα το μάθει. Μόνο θεωρίες μπορούν να διατυπώσουν σήμερα οι επιστήμονες για την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, ασύγκριτα μεγαλύτερη από αυτήν του ηφαιστείου της Ισλανδίας και με συνέπειες πολλαπλάσιες, που ακόμη διερευνώνται. Η ευθύνη της για την καταστροφή του μινωικού πολιτισμού- άποψη που διατυπώθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του ΄60 από τον αρχαιολόγο Σπυρίδωνα Μαρινάτο- έχει υιοθετηθεί ή απορριφθεί αρκετές φορές ως τώρα. Δύο πράγματα όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς: την ίδια την έκρηξη του ηφαιστείου αφενός και την καταστροφή ενός ισχυρού και ακμαίου πολιτισμού που κυριαρχούσε στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο της Προϊστορίας αφετέρου. Συνέβησαν και τα δύο κάπου στα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ. Σύμπτωση;

Ηταν, λέει, τέλη της άνοιξης, ίσως αρχή του καλοκαιριού, και τα πλοία, τα οποία επί μήνες παρέμεναν αναγκαστικά στο λιμάνι, ξεκινούσαν τώρα για ταξίδια, ενώ η γη είχε αρχίσει ήδη να ετοιμάζει τα αγαθά που θα έδινε στους ανθρώπους. Κόκκοι γύρης από τις ελιές και τα κωνοφόρα δέντρα, από τα αμπέλια και τα δημητριακά του νησιού, που θα εντοπίζονταν πολλούς αιώνες αργότερα, θα μαρτυρούσαν την εποχή. Εκείνη η άνοιξη όμως θα ήταν διαφορετική, όχι μόνο για τη Θήρα αλλά και για ολόκληρη τη Μεσόγειο.

Η ανακάλυψη


Το 1932 κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην Αμνισό της Κρήτης, που ήταν το επίνειο της Κνωσού, ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος (1901-1974) εντόπισε ηφαιστειακό υλικό σε στρώματα της μινωικής εποχής. Μήπως ο μινωικός πολιτισμός είχε καταστραφεί εξαιτίας της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας; Για τον ίδιο η απάντηση ήταν καταφατική, τη διατύπωσε μάλιστα το 1939 σε δημοσίευσή του, αλλά για την επαλήθευσή της θα έπρεπε να υπάρξουν ευρήματα και στη Θήρα. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1967, θα γινόταν και αυτό με τη μεγάλη ανακάλυψη του προϊστορικού οικισμού στο Ακρωτήρι, η καταστροφή του οποίου τοποθετήθηκε από τον Μαρινάτο στα μέσα του 15ου αιώνα π.Χ.

Η στάχτη

Σύμφωνα με τον γεωλόγο του Πανεπιστημίου Κολούμπια των Ηνωμένων Πολιτειών κ. Γουίλιαμ Ράιαν η ηφαιστειακή τέφρα που εκτινάχθηκε από τη Σαντορίνη εξαπλώθηκε νοτιοανατολικά προς την Αίγυπτο και βορειοανατολικά προς τη Μικρά Ασία. Στη Ρόδο και στην Κω, για παράδειγμα, έχουν ήδη παρατηρηθεί στρώματα στάχτης πάχους 30 εκατοστών. Στο Παλαμάρι της Σκύρου - σημαντική θέση της πρώιμης και μέσης εποχής του Χαλκού-, όπου διενεργεί ανασκαφή η αρχαιολόγος κυρία Λιάνα Παρλαμά, εντοπίστηκαν σημεία τέφρας, που θα διερευνηθούν περισσότερο, όπως λέει η ίδια, δεδομένου ότι στην εποχή που τοποθετείται η έκρηξη ο οικισμός εγκαταλείφθηκε οριστικά, ο μισός μάλιστα καταποντίστηκε στη θάλασσα. Καθώς η ισχύς της έκρηξης ήταν τεράστια- κατά τον κ. Φλόιντ Μακόι, γεωλόγο του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, βρίσκεται στο νούμερο επτά της επιστημονικής κλίμακας-, οι χιλιάδες τόνοι τέφρας δη μιούργησαν πυκνό, αδιαπέραστο σύννεφο που έκρυψε τον ήλιο. Το αποτέλεσμα ήταν να ερημώσουν οι αγροτικές καλλιέργειες και η τροφή για ανθρώπους και ζώα να γίνει δυσεύρετη, ενώ σύμφωνα με νεότερες προσεγγίσεις δεν αποκλείεται να υπήρξαν και κοινωνικές ανακατατάξεις.

Τσουνάμι



Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας κ. Κώστας Συνολάκης- ο ίδιος που δημιούργησε προσομοίωση σε υπολογιστή του κύματος που χτύπησε το 2004 την Ταϊλάνδη- είναι κατηγορηματικός: Η πτώση του τεράστιου ηφαιστειακού κώνου στη θάλασσα, κατά τη διάρκεια της έκρηξης, ήταν ο μηχανισμός, όπως πιστεύει, για τη δημιουργία παλιρροϊκών κυμάτων που κατέστρεψαν τις παράκτιες πόλεις της Κρήτης.

Οι έρευνες του κ. Συνολάκη έγιναν στο Παλαίκαστρο (λίγο νοτιότερα από το φοινικόδασος στο Βάι), όπου πραγματοποιεί ανασκαφές ο καναδός αρχαιολόγος κ. Σάντι Μακ Γκίλιβρεϊ, καθώς και στην Αμνισό της Κνωσού.

Πολλά διαδοχικά κύματα με ύψος πάνω από 20 μέτρα και μήκος περί τα 30 χιλιόμετρα χτυπούσαν τις ακτές του νησιού κάθε 1 ως 30 λεπτά, λέει ο κ. Συνολάκης, ο οποίος αναπαρέστησε ψηφιακά το φαινόμενο.

Η διαμάχη

Ο ηφαιστειολόγος δρ Γιώργος Βουγιουκαλάκης, μελετητής του ηφαιστείου της Θήρας, θεωρεί ότι τόσο αυτή όσο και τα πλησιέστερα, σε απόσταση 50-60 χιλιομέτρων, νησιά καταστράφηκαν ολοσχερώς, δέχεται ότι παλιρροϊκά κύματα έφθασαν ως τις ακτές της Κρήτης, αλλά αρνείται την άποψη ότι η έκρηξη ευθύνεται για την παρακμή του μινωικού πολιτισμού.

Από την άλλη, όσο οι επιστήμονες ασχολούνται με αριθμούς τόσο απομακρύνονται από την εικόνα της καταστροφής όπως την έζησαν οι άνθρωποι της εποχής, που υπήρξαν παρατηρητές και θύματα της συντέλειας του κόσμου τους. Μπορεί να φανταστεί κανείς τον τρόμο τους μπροστά σε ένα τέτοιο γεγονός; Την αγωνία τους και τη μάταιη προσπάθεια να σωθούν;

Μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ.: Εκρήγνυται το ηφαίστειο της Θήρας και καταστρέφεται ο ισχυρός πολιτισμός του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου

1939:Ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος διατυπώνει τη θεωρία της καταστροφής του μινωικού πολιτισμού εξαιτίας της έκρηξης του ηφαιστείου Θήρας

1967:Αποκαλύπτεται ο προϊστορικός οικισμός στο Ακρωτήρι, που ήταν θαμμένος στην ηφαιστειακή τέφρα

2009:Ο καθηγητής Κώστας Συνολάκης υποστηρίζει ότι η πτώση του τεράστιου ηφαιστειακού κώνου στη θάλασσα προκάλεσε παλιρροϊκά κύματα που κατέστρεψαν τις παράκτιες πόλεις της Κρήτης


Από άρθρο της Μαρίας Θερμού στο Βήμα της Κυριακής.

Διαβάστε περισσότερα: εδώ

Τρέχουμε, αλλά θα φτάσουμε;

Ούτε ένα, ούτε δύο, ούτε, καν, εκατό. Επτά χιλιάδες αρχαιότητες είναι «ορφανές» και ζητούν κάτοχο, στην καρδιά του Λονδίνου. Σε λίγο καιρό θα βγουν σε δημοπρασία. Πόσες από αυτές είναι ελληνικής προέλευσης; Κατά πάσα πιθανότητα αρκετές, για να μην πούμε πολλές. Τι έκανε η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού; Αγνωστο. Πάντως τώρα, αν και τρέχουμε και δεν φτάνουμε, κινδυνεύουμε να μην προλάβουμε να διεκδικήσουμε καμία.

Όλα ξεκίνησαν το 2003, οπότε και η οικογένεια Μιχαηλίδη, κέρδισε δικαστική διαμάχη που είχε με τον Ρόμπιν Σάιμς, μεγαλέμπορο έργων τέχνης. Με βάση την απόφαση του δικαστηρίου, ανοίχτηκαν 33 αδήλωτες αποθήκες με χιλιάδες αρχαία αντικείμενα κάθε είδους, στην Ελβετία, στο Λονδίνο, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ.

Η Ελλάδα έλαβε γνώση ότι υπήρχαν αρχαία που την αφορούσαν πολύ σύντομα και έπρεπε να είχε κινηθεί αστραπιαία. Από τα 17.000 έργα τέχνης, οι Ιταλοί αναγνώρισαν περισσότερα από τα μισά, περίπου 10.000 και ξεκίνησαν διαδικασίες να τα κατοχυρώσουν. Τα υπόλοιπα επτά χιλιάδες ήταν αγνώστου προέλευσης. Σε αυτά εντάσσονται όσα έχουν ενδιαφέρον για τη χώρα μας.

Τον Μάιο του 2006 υπήρχε απόφαση να μεταβούν στο Λονδίνο αρχαιολόγοι του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού, προκειμένου να εξετάσουν τις αποθήκες όπου φυλάσσονται έργα τέχνης τα οποία ανήκουν στον Ρόμπιν Σάιμς. Σκοπός τους θα ήταν να κάνουν αντιπαραβολή με φωτογραφίες και να δουν αν ανάμεσα στα όσα φυλάσσονται από τους μεσεγγυούχους (ο Σάιμς έχει κηρύξει πτώχευση) είναι αρχαία που προέρχονται από τη Σχοινούσα. Η σχετική προθεσμία να εξετάσουμε τις αποθήκες του ντίλερ, που ήταν συνεταίρος του Χρήστου Μιχαηλίδη, έληξε στις 26 Μαΐου 2006 χωρίς η Ελλάδα να την εκμεταλλευθεί. Σε απλά ελληνικά, δεν πήγαμε ποτέ.

Αυτή είναι και η μοναδική επίσημη ή ανεπίσημη πληροφόρηση που δόθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού. Πήγαν οι αρχαιολόγοι μας; Τι είδαν; Υπάρχει κατάλογος περί του ποια αντικείμενα γενικώς μπορούμε να διεκδικήσουμε; Σε τι επίπεδο γίνεται ο χειρισμός ενός τόσο κρίσιμου θέματος;

Η γενική γραμματέας Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη είπε χθες στους δημοσιογράφους ότι έχουν γίνει κάποιες κινήσεις από την αρμόδια διεύθυνση, για τις οποίες όμως, δεν φαίνεται να υπήρξε ενημέρωση της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων. Ετσι, δεν είχε στοιχεία να απαντήσει ποιες κινήσεις έγιναν, αν έγιναν, για διεκδίκηση και πόσα αντικείμενα μας αφορούν. Επίσης, τώρα γίνεται διερεύνηση αν υπάρχει καθυστέρηση από την πλευρά των αρμοδίων και αν έπρεπε να έχουν γίνει κινήσεις πολύ νωρίτερα (τέσσερα χρόνια τι έκαναν οι αρχαιολόγοι; Ακατανόητο!) «Νομίζω προλαβαίνουμε» είπε η κ, Μενδώνη αναφερόμενη στο αν η Ελλάδα πριν τη δημοπρασία.

Γενικώς, η διεύθυνση αρχαιοκαπηλίας αφέθηκε χωρίς θεσμική θωράκιση από εκείνους που την δημιούργησαν εδώ και δύο χρόνια. Δεν έχει συγκροτηθεί ούτε η απαραίτητη διϋπουργική επιτροπή. Λογικό είναι ο υφυπουργός κ. Σπύρος Βούγιας να μη γνωρίζει αν έχει οριστεί ο σύνδεσμος των διωκτικών αρχών με τους αρχαιολόγους. Είπε πάντως ότι όλη η υπηρεσία δίωξης του εγκλήματος θα αναβαθμιστεί και εκεί θα ενταχθεί και η δίωξη αρχαιοκαπηλίας. Ο,τι πρέπει να γίνει, θα γίνει σύντομα, είπε ο κ. Βούγιας. Για να δούμε...

Με πληροφορίες από τις εφημερίδες Ελευθεροτυπία και ΕΘνος

Ενα κοριτσάκι 2400 ετών ζωντάνεψε

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ

Η Μύρτις κοντεύει τα δυόμιση χιλιάδες χρόνια, η ζωή της ωστόσο υπήρξε μικρή. Πέθανε σε ηλικία μόλις 11 ετών, στον λοιμό που έπληξε την αρχαία Αθήνα, κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Τη βάφτισε με όνομα εποχής η Εφη Μπαζιωτοπούλου- Βαλαβάνη που ήταν επικεφαλής των ανασκαφών. Ωστόσο, το κοριτσάκι, μας βοήθησε να μάθουμε ποιο ήταν το μικρόβιο που σκόρπισε τον θάνατο στην αρχαία Αθήνα.
Ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης έκανε την έρευνα από τα δόντια της, καθώς και από δόντια άλλων σκελετών που εντοπίσθηκαν έξω από τον Κεραμεικό, στον λεγόμενο «τάφο του λοιμού» (430- 426 π.Χ.) κατά τις ανασκαφές των ετών 1994- 1995 για το μετρό.
«Η συγκίνηση μου ήταν μεγάλη όταν αντίκρισα το πρόσωπο της Μύρτιδος» θα πει ο Μανωλης Παπαγρηγοράκης που έκανε την ανάπλαση του κρανίου. «Δεν ήξερα άλλο για εκείνη παρά μόνο πως ήταν ένα κοριτσάκι που κατοικούσε στην Αθήνα την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου, έζησε την πολιορκία και τον Λοιμό και πέθανε, κατά πάσα πιθανότητα, από τυφοειδή πυρετό.»
Η διάλεξη του κ. Παπαγρηγοράκη θα δοθεί σήμερα στις 7μμ στο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως.

Πριν αρρωστήσει και μέχρι τα 6-7 της χρόνια «ζούσε μάλλον στο γυναικωνίτη μαζί με τα αδέλφια της, αγόρια και κορίτσια, έπαιζε εφεδρισμό και τραμπάλα, με τα κατοικίδια, κυρίως πουλιά και σκύλους, ενώ είχε επιπλέον κούκλες. Ανατρεφόταν με παραμύθια και παιχνίδια, ενώ από το 7ο έτος τους τα αγόρια πήγαιναν στο σχολείο, και τα κορίτσια μάθαιναν στο σπίτι στοιχειώδη ανάγνωση και γραφή από την μητέρα τους, αλλά και να υφαίνουν να κεντούν και να διευθύνουν το νοικοκυριό. Οπωσδήποτε θα συμμετείχε σε οικογενειακές τελετές, όπως ο γάμος και η κηδεία, αφού η φροντίδα των νεκρών ήταν γυναικεία δουλειά. Αν ανήκε σε χαμηλή κοινωνική τάξη θα βοηθούσε, ήδη στα 11 της, στις αγροτικές εργασίες. Αν ήταν δούλη θα ήταν ήδη ένα σκληρά εργαζόμενο κορίτσι.»
Οι ερευνητές δεν θέλησαν να αποδώσουν στην έκφραση του προσώπου της «τον πόνο που ίσως έζησε πριν πεθάνει, την ασίγαστη δίψα που οδηγούσε τους ανθρώπους που νοσούσαν να συνωστίζονται στις πηγές και στα πηγάδια της πόλης, την αγωνία του επερχόμενου θανάτου και τη φρίκη από αυτό που έβλεπε γύρω της, τους γονείς, τα αδέλφια και τις φίλες της να πεθαίνουν ο ένας μετά τον άλλο από την τρομερή επιδημία. Προτιμήσαμε ένα ελαφρύ μειδίαμα που προσδίδει την αίσθηση της εσωτερικής γαλήνης και αταραξίας που θα είχε αν γνώριζε πως μαζευτήκαμε όλοι σήμερα, εδώ στους πρόποδες του Παρθενώνα, 2400 χρόνια μετά, για να αντικρίσουμε με έκπληξη, θαυμασμό και συγκίνηση το παιδικό της πρόσωπο.»

Στις 15 Απριλίου θα εγκαινιαστεί έκθεση με τίτλο «Μύρτις: πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν» στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή και στη συνέχεια θα ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα καθώς και στο εξωτερικό. Η Μύρτις διατηρούσε ένα σημαντικό χαρακτηριστικό παιδιού αυτής της ηλικίας, δηλαδή τη νεογιλή οδοντοφυΐα συγχρόνως με τη μόνιμη. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα της ανάπλασης και η παρουσίαση σε σχετική έκθεση.
«Είχαμε στη διάθεσή μας το κρανίο ακέραιο, με τις δύο γνάθους, κάτι σπάνιο» σημείωσε ο κ. Παπαγρηγοράκης. Το κρανίο σαρώθηκε σε αξονικό τομογράφο από τον Π. Τούντα και ομάδα του ΤΕΙ Κρήτης, με τους κ. Μαραβελάκη και Αντωνιάδη δημιούργησε ένα μοντέλο, πιστό αντίγραφο του αρχαίου κρανίου.
Η ανάπλαση του προσώπου έγινε στη Σουηδία, από τον ειδικό γλύπτη Οσκαρ Νίλσον.
Η σύγκριση δείχνει ότι οι Ελληνες έχουν ίδιο πρόσωπο με τους αρχαίους, αλλά διαφορετικό εγκεφαλικό κρανίο (επάνω τμήμα της κεφαλής), το οποίο έχει υποστεί μεταβολή λόγω της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους. Η Μύρτις έγινε καστανή, επειδή σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η πλειονότητα των ανθρώπων της εποχής είχε καστανά μαλλιά.
Υ.Γ. Να ξεκαθαρίσουμε ότι το "αποκλειστικό" αφορά στις φωτογραφίες.

Μαρμαρωμένα Μάρμαρα

Εδώ και δέκα μήνες δεν έχει γίνει καμία επίσημη συνάντηση ανάμεσα στην Ελλάδα και το Βρετανικό Μουσείο για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Οι συναντήσεις, που γίνονται υπό την αιγίδα και με την προτροπή της ΟΥΝΕΣΚΟ, παίζουν πάντοτε ρόλο στο ακανθώδες αυτό θέμα. Μια ειδική επιτροπή, η Επιτροπή για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις χώρες προέλευσής τους, συνεδριάζει ανά χρόνο ή ανά διετία και εξετάζει την πρόοδο των υποθέσεων τις οποίες έχει αναλάβει. Αυτό το διεθνές σώμα, είναι το μοναδικό που μπορεί να υποχρεώσει το Βρετανικό Μουσείο να έρθει σε επίσημη επαφή με την Ελλάδα.
Τον περσινό Μάιο, η συνάντηση είχε γίνει ελάχιστες ημέρες πριν από τη συνεδρίαση της επιτροπής. Κάτι που σε καμιά περίπτωση δεν ωφελεί το αίτημά μας, επειδή όλα γίνονται υπό πίεση. Επίσης, η χώρα μας κινούμενη με αυτό τον τρόπο, δημιουργεί εντυπώσεις ότι είμαστε «της τελευταίας στιγμής», κάτι που θα έπρεπε σε κάθε περίπτωση να αποφύγουμε πάση θυσία.
Η 16η σύνοδος της επιτροπής θα γίνει από 21 έως 23 Απριλίου, στην έδρα της ΟΥΝΕΣΚΟ στο Παρίσι. Τρεις είναι οι υποθέσεις που εκκρεμούν από την προηγούμενη συνάντηση: τα περθενώνεια γλυπτά (ανάμεσα στη Μεγάλη Βρετανία και την Ελλάδα), η Σφίγγα του Μπογιάζκιοϊ (Τουρκία- Γερμανία) και η Μάσκα του Μακόνε (Τανζανία- Ελβετία). Όπως αναφέρει το σημείωμα της Γραμματείας, μονάχα στην τρίτη έχουμε εξελίξεις, καθώς οι δύο πλευρές συνεχίζουν τις συζητήσεις και όλα δείχνουν ότι μπορεί και να καταλήξουν σε κάποια συμφωνία.
Το ντοκουμέντο αναφέρει για την δική μας περίπτωση: σύμφωνα με την απόφαση της προηγούμενης συνεδρίασης της επιτροπής, η γραμματεία συνέχισε να ενθαρρύνει τη συνέχιση των επαφών ανάμεσα στη Μεγάλη Βρετανία και την Ελλάδα και πρόσφερε τη βοήθεια της ΟΥΝΕΣΚΟ. Οι επαφές διατηρήθηκαν ανάμεσα στις δύο ενδιαφερόμενες χώρες, αλλά, σύμφωνα με όσα η γραμματεία γνωρίζει, καμία επίσημη συνάντηση δεν έχει γίνει εδώ και δέκα μήνες.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι μέλος της γραμματείας από τον περασμένο Οκτώβριο και θα συμμετέχει στο όργανο μέχρι το 2011. Θεωρείται λοιπόν ζωτικής σημασίας γεγονός το να ληφθούν πρωτοβουλίες κατά τη διάρκεια της θητείας μας σε αυτό το όργανο. Είναι κάτι που πρέπει να εξετάσει το υπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών.
Σε κάθε περίπτωση, η χώρα μας θα λάβει ακόμη μια σύσταση η οποία στην πραγματικότητα είναι υπέρ μας, να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με το Βρετανικό Μουσείο και στο μέλλον. Ως εδώ, καλά. Αυτό που φαίνεται πλέον να λείπει, είναι μια συγκεκριμένη στρατηγική, με πρωτοβουλίες που να βάζουν σε δύσκολη θέση τους Βρετανούς. Οσο αυτό δεν γίνεται τόσο έχουμε τα ειρωνικά σχόλια του Βρετανικού Μουσείου και των διευθυντών του. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ο διευθυντής του Νιλ ΜακΓκρέγκορ, ειρωνεύτηκε την εκστρατεία μας για τον επαναπατρισμό των κλεμμένων θησαυρών μας από τον Ελγιν λέγοντας δημόσια για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα: Ένα ολόκληρο έθνος έχει αποφασίσει ότι αποτελούν κάτι θεμελιώδες για την εθνική τους ταυτότητα. Είναι το καλύτερο παράδειγμα περί του ότι ο καθένας βλέπει αυτό που θέλει…

Top ten

Σύμφωνα με το περιοδικό «Τάιμ» τα Μάρμαρα του Παρθενώνα ανήκουν στα δέκα σημαντικότερα έργα πολιτιστικής κληρονομιάς διεθνώς που αποτελούν σημείο τριβής. Τα άλλα εννέα είναι: οι αιγυπτιακές τοιχογραφίες από το Λούβρο (επιστράφηκαν πρόσφατα). Η προτομή της Νεφερτίτης (είναι από την Αίγυπτο, αλλά βρίσκεται στο Βερολίνο). Η Αφροδίτη των Οτεντότων (δεν είναι έργο τέχνης αλλά τα σκελετικά κατάλοιπα μιας γυναίκας από τη Νότιο Αφρική που μεταφέρθηκαν στο Λονδίνο στις αρχές του 19ου αιώνα και έμειναν εκεί).
Η μούμια του Ραμσή. Εχει μεταφερθεί από το μουσείο Σαν Κάρλος της Ατλάντα, στο Λούξορ της Αιγύπτου, όπου και εκτίθεται. Ο κρατήρας του Ευφρονίου. Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης αναγκάστηκε να τον επιστρέψει στην Ιταλία από όπου είχε εξαχθεί λαθραία. Ο Θησαυρός του Πριάμου. Βγήκε από την Τουρκία τον 19ο αιώνα, τον αγόρασε η Γερμανία. Κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο τον άρπαξαν οι Ρώσοι και ακόμη βρίσκεται στα χέρια τους. Εχουμε την υπόσχεσή τους ότι αν λυθούν τα νομικά προβλήματα και βγει από τη χώρα, θα πρωτοεκτεθεί σε μας.
Το διαμάντι του Κοχ-ι –Νουρ. Πέντε χιλιάδες χρόνια πριν έγινε η επεξεργασία του. Από χέρια σε χέρια έφτασε στους ιρανούς, στους αφγανούς και στους ινδούς Σιχ, από τους οποίους έφτασε στην Αγγλία και μάλιστα στα κοσμήματα του στέμματος, στα οποία και ανήκει ακόμη. Σήμερα το ζητούν πολλοί, και ανάμεσά τους… οι Ταλιμπάν!
Το κρανίο του Τζερόνυμο. Ο φημισμένος αρχηγός των Απάτσι έχασε το… σκαλπ του και μαζί ολόκληρη την κεφαλή του, όταν το Πανεπιστήμιο Γιέιλ έκανε ανασκαφές στην πρώην περιοχή τους. Αν και λέγεται πως ο επικεφαλής αρχαιολόγος άνοιξε λάθος τάφο, οι απόγονοι ζητούν το κρανίο του προγόνου τους και η συζήτηση φτάνει συχνά, αλλά χωρίς λύση, μέχρι και την αμερικανική κυβέρνηση.
Τα χάλκινα της Κίνας. Τα έκλεψαν βρετανικά στρατεύματα από τα Θερινά ανάκτορα του Πεκίνου κατά τον 19ο αιώνα. Βρίσκονταν στη συλλογή Ιβ Σεν Λοράν την οποία εκποίησε ο σύντροφός του. Παρότι έπιασαν 40 εκατομμύρια δολάρια, δεν πωλήθηκαν ποτέ, και βρίσκονται ακόμη στη Γαλλία. Αιτία; Τα «χτύπησε» στη δημοπρασία ένας Κινέζος, που μετά… έκανε τον Κινέζο και δεν πλήρωσε ποτέ για να τα πάρει.
Με πληροφορίες από την εφημερίδα Εθνος και από το σάιτ Elginism.com

Αλέξανδρος και πάσης... Οικουμένης

«Ο Μέγας Αλέξανδρος είναι χωρίς αμφιβολία η γνωστότερη μορφή της ελληνικής - ίσως και της παγκόσμιας - ιστορίας, μια μορφή που εξακολουθεί να γοητεύει και να συναρπάζει τους ανθρώπους στα πέρατα της γης, παρέχοντας ένα απόλυτο πρότυπο δύναμης, θάρρους, νεότητας και δόξας» λέει η Αγγελική Κοτταρίδη. Κοντά 35 εκατομμύρια είναι οι καταχωρήσεις στο διαδίκτυο. Επομένως, πρόκειται για ένα “brand name” υψηλής δυναμικής «που σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιείται με τρόπο επικίνδυνο και αλόγιστο για την εξυπηρέτηση ύποπτων σκοπιμοτήτων».

Η Ελλάδα απαντά για μια ακόμη φορά επιστημονικά, με ένα εικονικό μουσείο που θα είναι αφιερωμένο στον στρατηλάτη. Η πρόταση συζητήθηκε προχθές στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και εγκρίθηκε μετά πολλών επαίνων. Η κ. Κοτταρίδη σημείωσε ότι μονάχα έτσι μπορούμε να προχωρήσουμε «με τρόπο υπεύθυνο και καθοριστικό στην ουσιαστική διαχείριση της μνήμης και της κληρονομιάς της πιο λαμπρής και διάσημης προσωπικότητας της ιστορίας της, του ανθρώπου που η δράση του σφράγισε ανεξίτηλα την ιστορική πορεία της ανθρωπότητας.»

Με το εικονικό μουσείο, που θα γίνει στις Αιγές, είναι δυνατόν να παρουσιαστεί με μια συνθετική, επιστημονικά έγκυρη και συγχρόνως γλαφυρή και ελκυστική η πορείας του ίδιου του ήρωα στην ιστορία και στο μύθο, αλλά και όλες εκείνες οι διεργασίες που οδήγησαν στη δημιουργία του οικουμενικού πολιτισμού ο οποίος ονομάζεται «ελληνιστικός» και αποτέλεσε τη βάση των ιστορικών εξελίξεων, οι οποίες σφράγισαν καίρια την σύγχρονη κοσμοαντίληψη.

Το εικονικό μουσείο θα λειτουργεί σε δύο επίπεδα: Στο διαδίκτυο μέσω της δημιουργίας του Δικτυακού Κόμβου (Portal). Στο φυσικό χώρο, στο Μουσείο των Αιγών μέσω της αίθουσας προβολών ρεαλιστικής απεικόνισης που πρόκειται να δημιουργηθεί

Το μουσείο θα είναι σε διεθνές επίπεδο η πρώτη έγκυρη και συντονισμένη προσπάθεια συγκέντρωσης όλων των γνωστών πηγών (υλικών και άυλων) και όλων των διαθέσιμων ερμηνειών και προσεγγίσεων, με στόχο την παραγωγή και την σύνθεση πολιτιστικού περιεχομένου σχετικού με την καταγωγή, τις καταβολές, την ζωή, την πορεία και τις συνέπειες της δράσης του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον παγκόσμιο πολιτισμό.

Η παρουσίαση των αντικειμένων που σχετίζονται με τον Αλέξανδρο και την εποχή του από ελληνικά μουσεία της Μακεδονίας, της Θράκης, της Ηπείρου και της υπόλοιπης Ελλάδας, τα οποία θα συνιστούν ενότητες εν είδει «αιθουσών» του εικονικού μουσείου, μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα πραγματικής επίσκεψης στους συγκεκριμένους χώρους και μουσεία με άμεσες συνέπειες στην τουριστική κίνηση των αντίστοιχων περιοχών και προσμετρήσιμη συμβολή στην αειφόρο ανάπτυξη.

Επι πλέον η παρουσίαση των μνημείων, των χώρων, των ιστορικών πηγών και των παραδόσεων των περιοχών που συναποτέλεσαν την ελληνιστική οικουμένη μπορεί να αποτελέσει ένα νέο έναυσμα για πολύ ενδιαφέρουσες διαπολιτισμικές επαφές και ανταλλαγές με τα κράτη της βόρειας Αφρικής και της Ασίας. Το μουσείο έχει προϋπολογισμό 1,9 εκατ. ευρώ.

Το όλο πρόγραμμα που παρουσίασε η κ. Κοτταρίδη προβλέπει ενοποιήσεις χώρων, περιφράξεις, αντικαταστάσεις στεγάστρων κ.α. σε βασικά σημεία των Αιγών. Ανάμεσα στις προτάσεις είναι η ένταξη ανασκαφικού προγράμματος περίπου 500 άσκαφων τύμβων στην περιοχή. Το πρόγραμμα θα διενεργείται σε συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια και το κοινό θα μπορεί να το παρακολουθεί. «Ο χώρος χρειάζεται μεγάλη κινητικότητα» σχολίασε η αρχαιολόγος. Ολες οι παρεμβάσεις γίνονται και με τη λογική της ηπιότητας αλλά και της «πράσινης ενέργειας.»

Δυστυχώς, η Βεργίνα με τους 180- 200 χιλιάδες επισκέπτες το χρόνο, δεν έχει απευθείας συγκοινωνιακή σύνδεση με τη Θεσσαλονίκη (ούτε ένα λεωφορείο την ημέρα). Επίσης, δεν μπορεί να κάνει ούτε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, λόγω έλλειψης προσωπικού.
Με πληροφορίες από το ΕΘνος και την Ελευθεροτυπία
*Ωραία κάναμε την πλάκα μας με τον "τάφο", ας δούμε και κάτι αληθινό...

Βρήκαν τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Τελικά, η πύλη από αλάβαστρο οδηγούσε πράγματι στον τάφο του μεγαλύτερου στρατηλάτη όλων των εποχών: του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, την πόλη που ο ίδιος ίδρυσε και φέρει το όνομά του, ένας αρχαιολόγος με ιδιαίτερες γνώσεις για την ελληνιστική περίοδο και την Ελλάδα, ο Ζακ- Ιβ Αμπερέρ, ανακάλυψε νωρίς σήμερα το πρωί τον πολυθρύλητο τάφο.
Η επιγραφή «Αλεξάνδρου ειμί», γραμμένη σε αλφάβητο μεταγενέστερο του 6ου αιώνα π.Χ. δεν αφήνει πολλές αμφιβολίες. Αλλά, το σημαντικότερο εύρημα είναι η ίδια η σαρκοφάγος. Ανήκε, όπως όλα δείχνουν, σε άνδρα, έχει σπασμένη μύτη και φέρει ίχνη μελιού. Και τα τρία συνηγορούν υπέρ του γεγονότος ότι ο τάφος ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο. Η μύτη έσπασε όταν ο Ιούλιος Καίσαρας πήγε να προσκυνήσει τη σωρό του Αλεξάνδρου και είναι κάτι που αναφέρεται στα αρχαία κείμενα. Επίσης, τα κείμενα αναφέρουν ότι κάποια από τις Κλεοπάτρες της Αιγύπτου (όχι, όμως, η πασίγνωστη Κλεοπάτρα) είχε αντικαταστήσει τη χρυσή σαρκοφάγο με γυάλινη και ο μουμιοποιημένος νεκρός είχε τοποθετηθεί σε στρώμα μελιού για λόγους διατήρησης.
Ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου αναζητούνταν χρόνια τώρα στην Αλεξάνδρεια, όπου τον τοποθετούσαν αρχαίοι αυγγραφείς και περιηγητές. Εκεί είχε μεταφερθεί η σωρός, την οποία είχαν "απαγάγει" οι Πτολεμαίοι καθ' οδόν προς τη Μέμφιδα. Φήμες ήθελαν να βρίσκεται κάτω από τζαμί της πόλης, και όλοι έλεγαν πως θα ήταν αδύνατη η ανασκαφή. Πριν από τρία χρόνια ο Αμπερέρ εντόπισε μια αλαβάστρινη πύλη, η οποία ήταν σημαντικό τοπόσημο για να βρεθεί το Σήμα ή Σώμα, η περιοχή δηλαδή όπου ο Αλέξανδρος είχε ταφεί. Τότε, είχε δηλώσει σε ελληνικές εφημερίδες, κατά τη διάρκεια ταξιδιού του στην Ελλάδα για συμμετοχή σε επιστημονική ημερίδα, ότι θα εξασφαλίσει τις απαραίτητες άδειες, ώστε να προβεί σε έρευνες.
Όπως αναφέρουν τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, οι έρευνες ξεκίνησαν την περασμένη άνοιξη, διακόπηκαν το καλοκαίρι λόγω καιρικών συνθηκών, επαναλήφθηκαν το φθινόπωρο του 2009 και συνεχίστηκαν, με ευτυχή κατάληξη, από τον Φεβρουάριο. Τώρα, σύμφωνα με όσα λέει η υπεύθυνη της Βεργίνας Αγγελική Κοτταρίδη, θα γίνει έλεγχος DNA με τα οστά από τον τάφο του Φιλίππου, ώστε να είμαστε βέβαιοι για τη συγγένεια των δύο ανδρών.
Ο Αλέξανδρος δεν… διακρινόταν για το ύψος του- σε αντίθεση με την στρατιωτική του ιδιοφυία. Η σωρός δείχνει άνδρα σχεδόν μεσαίου προς χαμηλό ύψος, γεροδεμένο και με κάμψη στην κεφαλή. Μια χαρακτηριστική κάμψη, από την οποία συνήθως αναγνωρίζονται οι προτομές του στρατηλάτη και η οποία συνδέει ακόμη περισσότερο τον νεκρό με τον θρυλικό Μακεδόνα.
Συνέντευξη Τύπου για το γεγονός ετοιμάζουν οι ανασκαφείς και ο υφυπουργός (πλέον) πολιτισμού της Αιγύπτου δρ Ζάχι Χαουάς. Εκεί θα ανακοινωθούν λεπτομέρειες του ευρήματος.

Ο κ. Αμπερέρ (που το όνομά του σημαίνει Αυτοκράτωρ και είναι, πράγματι, αυτοκράτωρ της αρχαιολογίας), είχε μαζί του τον συνεργάτη του Πουασόν ντ’ Αβρίλ, ο οποίος επίσης έχει εργαστεί επί χρόνια στην Ελλάδα.