Η Ολυμπία στο Βερολίνο, τη Ντόχα και την Αθήνα

Το Λονδίνο οργανώνει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012, το Βερολίνο όμως θέλει να τραβήξει βλέμματα και επισκέπτες. Και με ποιο τρόπο μπορεί να το κάνει αυτό καλύτερα απ' όλους; Με τη συνεργασία με την Ελλάδα.

Οι Γερμανοί γνωρίζουν πολύ καλά πως η χώρα μας είναι πρωτοπόρος στις εκθέσεις και προσέτρεξαν σε μας. Αποτέλεσμα, μια πραγματικά μεγάλη έκθεση με τίτλο "Ολυμπία - Μύθος, Λατρεία, Αγώνες" που θα φιλοξενηθεί στο Μάρτιν Γκρόπιους Μπάου του Βερολίνου από 30 Αυγούστου 2012 έως 7 Ιανουαρίου 2013.

Στη συνέχεια, θα μεταφερθεί στο Κατάρ, κατά το διάστημα 28 Μαρτίου ή 3 Απριλίου 2013 έως 6 Ιουλίου 2013. Και μετά, επιτέλους, θα τη δούμε κι εμείς, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Η πλειονότητα των εκθεμάτων, άλλωστε, προέρχεται από δικά μας μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων: 27 από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (αντί 32 που είχαν αρχικώς ζητηθεί), 29 από το Νομισματικό Μουσείο (μόνο ένα δεν συμφωνήσαμε να αποστείλουμε) και 522 από την Ολυμπία (μείον επτά από όσα είχαν ζητηθεί).

Οσα δεν στέλνουμε ανήκουν στα αμετακίνητα. Π.χ. παναθηναϊκός αμφορέας από το ΕΑΜ που έχει ανασυντεθεί από θραύσματα, δεν πρέπει να ταξιδέψει. Μια χάλκινη κεφαλή Δία είναι μοναδική και δεν την αποστέλλουμε. Το ίδιο και ένα χάλκινο σύμπλεγμα πυγμάχων. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, που ενέκρινε την αποστολή, συμφώνησε με τη διευθύντρια ΜαρίαΛαγογιάννη πως αυτά δεν πρέπει να μετακινηθούν.Είναι όμως τόσα πολλά και τόσο υψηλής ποιότητας τα όσα στέλνουμε, ώστε κανένα παράπονο δεν εκφράστηκε για τις λιγοστές αρνήσεις μας. Τα αγγεία, τα χάλκινα (από τη μοναδική, θαυμαστή συλλογή της αρχαίας Ολυμπίας), τα ειδώλια, οι προτομές, τα νομίσματα, θα εκτεθούν μαζί με τεκμήρια από ανασκαφές του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην ιερά άλτη αλλά και με ενθυμήματα από σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες. Χωρίς να εξαιρούμε τους Ολυμπιακούς του Βερολίνου, το 1936, που έγιναν με τον Χίτλερ στην εξουσία.

Από τη Ρώμη
Γερμανικά μουσεία, όπως της Δρέσδης, το Λούβρο, μουσεία της Ρώμης κ.ά. θα προσθέσουν και άλλα σημαντικά στοιχεία στην έκθεση. Από τη Ρώμη έρχεται ακέφαλο άγαλμα του Δισκοβόλου του Μύρωνα, αγάλματα αθλητών κ.ά.
Η έκθεση διαρθρώνεται με βάση τρεις θεματικούς άξονες: το ελληνικό ιερό της αρχαίας Ολυμπίας - Θεοί και λατρεία, ναοί και βωμοί, ιστορικά γεγονότα. Οι έρευνες στην αρχαία Ολυμπία - Ερευνες, ανασκαφές, αναστηλώσεις. Οι αθλητικοί αγώνες - Ο αθλητισμός στην Ολυμπία και η κοινωνική του σημασία - Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες - Ιστορία, εξέλιξη, σημασία / στάδια και αθλήματα.

Ο επισκέπτης θα βλέπει στοιχεία από την πρώιμη λατρεία στο ιερό, τον βωμό του Δία και τα αναθήματα. Θα υπάρχει επίσης παρουσίαση των ευρημάτων γεωμετρικής εποχής με εκθέματα από τα μουσεία του Βερολίνου, της Ολυμπίας και της Αθήνας. Οπως και παρουσίαση του αφιερωμένου στον Δία οπλισμού και αναπαράσταση ενός τροπαίου με ευρήματα από το Βερολίνο και την Αθήνα.

Ευρήματα από το Βερολίνο και την Αθήνα θα χρησιμοποιηθούν και για την παράσταση ναών και βωμών. Αρχιτεκτονικά μέλη θα μαρτυρούν την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής και γύψινα εκμαγεία όλων των γλυπτών των αετωμάτων σε γνήσιο μέγεθος θα δείχνουν την ομορφιά και την πλαστικότητά τους. Σε μικρογραφία, λόγω του τεράστιου ύψους της, θα παρουσιάζεται η Νίκη του Παιωνίου. Σχέδια και πίνακες θα δίνουν την εικόνα ζωγράφων και σχεδιαστών για το πώς φαντάστηκαν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.

"Κλασίκ"
Στο Μάρτιν Γκρόπιους Μπάου είχε φιλοξενηθεί η άλλη μεγάλη έκθεση της χώρας μας, με τίτλο "Κλασίκ". Με αυτή την εμπειρία, ας ελπίσουμε ότι η μείξη εκμαγείων με πρωτότυπα δεν θα έχει αυτή τη φορά τόσο θεατρικό χαρακτήρα... Δεν θα είναι, δηλαδή, κυρίαρχος ο διάκοσμος (που στο Κλασίκ έμοιαζε σαν σκηνογραφία) πνίγοντας τα εκθέματα. Αλλά και θα είναι ευδιάκριτο ποιο είναι πρωτότυπο και ποιο σύγχρονο αντίγραφο.
Αυτή η λύση πάντως, δηλαδή η χρήση ιστορικών εκμαγείων του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου από τις ανασκαφές του, είναι σοφή και επιτρέπει να συμπληρώνονται κενά, καθώς η ζωφόρος ή ο Ερμής του Πραξιτέλη δεν είναι δυνατόν να μετακινηθούν ώστε να αποσταλούν στην έκθεση

Το κόστος διατροφής στην αρχαιότητα

Το Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας ετοίμασε έκθεση για τις τιμές των προϊόντων στον ελλαδικό χώρο από τον 5ο αι. π.Χ. έως τον 20ό αι.

Της Γιωτα Συκκα

Mέχρι το περασμένο καλοκαίρι, οι περισσότεροι καταναλωτές που έκαναν τα εβδομαδιαία τους ψώνια στα σούπερ μάρκετ και τις λαϊκές αγορές, στον φούρνο ή τον χασάπη, ίσως αγνοούσαν πόσο κόστιζε ένα κιλό χοιρινό, τα λαχανικά και τα φρούτα της οικογένειας, ακόμη και το ψωμί της ημέρας. Να όμως που η κρίση, ο φόβος της χρεοκοπίας, οι αμοιβές που συρρικνώνονται και κυρίως τα αλλεπάλληλα φοροεισπρακτικά μέτρα, μας έκαναν Γερμανούς. Οχι μόνο να ψωνίζουμε πιο συνετά χωρίς να γεμίζουμε ασφυκτικά το καλάθι, αλλά κυρίως να αρχίσουμε να μαθαίνουμε για το κόστος της καθημερινής διατροφής.

Το Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας είχε γρήγορα αντανακλαστικά. Εκμεταλλευόμενο την κρίση αλλά και το ενδιαφέρον των επισκεπτών να μάθουν περισσότερα για τις τιμές των βασικών προϊόντων, στον ελλαδικό χώρο από τον 5ο αι. π.Χ. έως τον 20ό αι., ετοίμασε την περιοδική έκθεση «Το κόστος της Διατροφής. Πόσο κοστίζει τι, από την αρχαιότητα έως σήμερα», που παρουσιάζεται εδώ και λίγες ημέρες με μεγάλη επιτυχία στο Μουσείο Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας στο Πολιτιστικό ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου στη Λευκωσία.

Το άγχος και οι συνήθειες

«Θέμα ιδιαίτερα δημοφιλές ειδικά στις εποχές που ζούμε» παραδέχεται η διευθύντρια του Νομισματικού Μουσείου, Δέσποινα Ευγενίδου. Τα προϊόντα που προμηθεύονταν οι άνθρωποι της κάθε εποχής από την αγορά, πώς τα επεξεργάζονταν, τα συντηρούσαν και τα μαγείρευαν στην κουζίνα τους, εντυπωσιάζουν το κοινό. Ειδικά στις μέρες που διανύουμε, όπου το κόστος της διατροφής αποκτά έναν πολύ επίκαιρο χαρακτήρα. Αλλωστε, η εξασφάλιση των ειδών διατροφής σε τέτοιες περιόδους είναι βασικός σκοπός και άγχος των ανθρώπων. Οσο για μας σήμερα, το νέο μοντέλο ζωής απαιτεί αλλαγές στις συνήθειές μας. «Αθηναϊκά τετράδραχμα, ρωμαϊκά δηνάρια, βυζαντινοί σόλιδοι, βενετσιάνικα δουκάτα, οθωμανικά σουλτανί και νεοελληνικές δραχμές τεκμηριώνουν τις τιμές από το σιτάρι, το λάδι, το κρασί και άλλα προϊόντα στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, στον ρωμαϊκό, στον βυζαντινό, στην Ελλάδα υπό ξένη κυριαρχία, ενετική ή οθωμανική, και στο σύγχρονο ελληνικό κράτος» λέει η κ. Ευγενίδου για τα 397 νομίσματα της έκθεσης. Μαζί τους, εκτίθεται και ένα θραύσμα επιγραφής από το Επιγραφικό Μουσείο, με τις ανώτατες τιμές το 301 μ.Χ. Είναι το διάταγμα που εξέδωσε ο Διοκλητιανός στην προσπάθειά του να τα βγάλει πέρα με τον καλπάζοντα πληθωρισμό στην εποχή του.

Το κοινό μαθαίνει πόσο κόστιζε το λάδι στη Δήλο, το 174 π.Χ., ένα γουρουνάκι το 194 π.Χ., τι μπορούσε να αγοράσει ένας Ρωμαίος με ένα ασσάριο στην αγορά, τι ημερομίσθιο έπαιρνε ο λεγεωνάριος το 14 μ.Χ., πόσα άσπρα έπρεπε να πληρώσει κάποιος το 1641 στις Σέρρες για να αγοράσει μία οκά κρέας. Οι τιμές είναι η αφορμή για να δούμε τα κυριότερα νομίσματα της κάθε ιστορικής περιόδου. «Η έρευνα για το κόστος της διατροφής δεν αποτελεί ένα πρωτογενές ερευνητικό πρόγραμμα. Χρησιμοποιήσαμε κυρίως ιστορικές πηγές. Οι χρονικογράφοι και οι ιστορικοί όλων των προηγούμενων περιόδων δεν ενδιαφέρονταν για τα στοιχεία της καθημερινής ζωής αλλά για μεγάλα πολεμικά γεγονότα, τα πολιτικά κι όχι πόσο κόστιζαν τρεις κοτύλες λάδι στην αρχαία Αθήνα. Εμείς δουλέψαμε με κέφι αυτή τη δύσκολη σταχυολόγηση των πληροφοριών και είδαμε ότι οι πληροφορίες αυξάνονταν όσο αυξάνεται και ο βαθμός εγχρηματισμού των κοινωνιών μέσα στον χρόνο» μας λέει η νομισματολόγος Γιόρκα Νικολάου, που είχε όλη τη φροντίδα της υλοποίησης και της μεταφοράς της έκθεσης στην Κύπρο. Στο μεταξύ, το 2012 θα παρουσιαστεί στο Νομισματικό Μουσείο Αθηνών η νομισματοκοπία της Κύπρου από την αρχαιότητα έως σήμερα, έκθεση που θα στείλει η Κύπρος και εν όψει της ανάληψης της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε., ενώ είναι η κατάλληλη ευκαιρία να εκτεθούν και τα νομίσματα της δωρεάς του Αδώνιδος Κύρου. Αλλά επειδή η Κύπρος πέφτει μακριά, μπορεί ο «χτυπημένος» οικονομικά Ελληνας να αναζητήσει ανάλογες πληροφορίες και από το Νομισματικό Μουσείο στην Αθήνα, στην οδό Πανεπιστημίου. Στους εκθεσιακούς χώρους του μουσείου στο Ιλίου Μέλαθρον, ο επισκέπτης μπορεί να μάθει κάθε λεπτομέρεια για τα οικονομικά κάθε εποχής και τον τρόπο διαβίωσης. Αλλωστε από το 2007 που παρουσίασε στο κοινό την έκδοση «Πόσο κοστίζει τι», βρήκε αμέσως την ανταπόκριση του κόσμου. Τότε, όπως λέει η διευθύντρια του μουσείου, βρήκαν ένα τρόπο να αναδείξουν την πλευρά του νομίσματος. Αλλωστε τα νομίσματα δεν είναι εύκολα εκθέματα σε ένα μουσείο για το κοινό.

Ομως, η κρίση που ζούμε δεν είναι μόνο δική μας. Είναι γενική, και το σημαντικότερο είναι ότι μεταβάλλει τις αξίες των πραγμάτων. «Οι επισκέπτες εντυπωσιάζονται με τέτοιες πληροφορίες, κάτι που διαπιστώνουμε συχνά στους εκθεσιακούς χώρους του Νομισματικού Μουσείου» λέει η κ. Γιόρκα Νικολάου. Από την εμπειρία της με τις ξεναγήσεις στο μουσείο παραδέχεται ότι το κοινό δείχνει ζωηρό ενδιαφέρον ειδικά για τα θέματα της καθημερινής ζωής. «Αλλωστε, το νόμισμα έχει ένα διττό χαρακτήρα. Μπορεί να το δει κανείς ως μικροαντικείμενο και δείγμα μικρογλυπτικής αν είναι αρχαιοελληνικό, αλλά μην ξεχνάμε ότι είναι χρήμα. Κάθε επισκέπτης θέλει να φανταστεί τι θα μπορούσε να αγοράσει με αυτό το νόμισμα. Οι ενότητες που δείχνουν την εικόνα της αγοραστικής αξίας κάθε νομίσματος σε κάθε χρονική περίοδο, στον δεύτερο όροφο του μουσείου, είναι απ’ αυτές που προσελκύουν περισσότερο τους επισκέπτες».

Το κόστος της διατροφής από την αρχαιότητα αποτελούσε καθημερινό πρόβλημα. «Οι ιστορικές πηγές των παλαιότερων κοινωνιών δεν μας δίνουν πολλά στοιχεία για τις αγοραπωλησίες προϊόντων. Οι πληροφορίες πληθαίνουν όσο αυξάνεται η χρήση των νομισμάτων σε κάθε χρονική περίοδο, δηλαδή όσο μεγαλύτερος είναι ο εγχρηματισμός μιας κοινωνίας» σημειώνει η κ. Δ. Ευγενίδου.

Στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. το σιτηρέσιο για έναν στρατιώτη και έναν ναύτη στην Αθήνα είναι δύο αττικοί οβολοί και προκειμένου αυτός να αγοράσει ένα ποδαράκι χοιρινό, έπρεπε να δώσει μια αττική δραχμή, δηλαδή, τρεις φορές περισσότερο απ’ αυτά που έπαιρνε. Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν και στη Ρώμη πολλά. Στα χρόνια της δημοκρατίας ένας λεγεωνάριος έπαιρνε ως ημερομίσθιο 3 χαλκά νομίσματα. Αν αυτός χρειαζόταν να αγοράσει σιτάρι για να φτιάξει η γυναίκα του ψωμί, έπρεπε να πληρώσει για τα 6,5 κιλά σταριού 4 χαλκά νομίσματα, δηλαδή δεν έφτανε το ημερομίσθιό του.

Πολλά όσπρια, λίγο κρέας

Αν στις μέρες μας το κρέας θεωρείται απαραίτητο στο καθημερινό τραπέζι, για τους αρχαίους Ελληνες ήταν μάλλον τελευταία επιλογή. Είχε άμεση σχέση με τις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές, όπως και για τους χριστιανούς. Οι Βυζαντινοί, εξηγεί η κ. Γ. Νικολάου, κρατούσαν με μεγάλη ευλάβεια 180 ημέρες, περίπου τον μισό χρόνο, νηστεία. Θερμιδικά προτιμούσαν τα όσπρια, τους ξηρούς καρπούς, το κρασί και το λάδι, τα ψάρια, ενώ έφτιαχναν γλυκά από μέλι και σύκα. Είχαν δηλαδή τις βασικές αρχές της μεσογειακής δίαιτας. Βέβαια, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ανάλογα με την οικονομική και κοινωνική τάξη που ανήκε ο καθένας, ανάλογα έτρωγε. «Οι ανώτατοι αξιωματούχοι του ρωμαϊκού στρατού ή ο κύκλος του αυτοκράτορα στο παλάτι ή οι συγκλητικοί δεν έτρωγαν τα ίδια με τους λεγεωνάριους ή τους απλούς πολίτες της Ρώμης».

Ανταλλαγές και περιβολάκια

Η τροφή στην αρχαιότητα ήταν ακριβή στην αγορά, επειδή οι κοινωνίες αυτές είχαν έναν βαθμό αυτάρκειας. Στηρίζονταν στις ανταλλαγές, ενώ όσοι ζούσαν λίγο πιο έξω από τις πόλεις είχαν τα περιβολάκια τους και κάποια ζώα. Η ανταλλαγή ήταν χαρακτηριστικό και της ελληνικής κοινωνίας και όλης της Βαλκανικής ώς τη δεκαετία του ’50. «Σε περιόδους που έχουμε πολιορκίες, πολέμους, φυσικές καταστροφές - επομένως χαλάνε οι σοδειές-, οι τιμές εκτοξεύονται στα ύψη» εξηγεί η Γιόρκα Νικολάου. Ο επισκέπτης του Νομισματικού Μουσείου έχει πολλά να ανακαλύψει στο Ιλίου Μέλαθρον, αλλά θα είναι λάθος να αναζητήσει την αντιστοιχία των αποδοχών και της διατροφής με τις αποδοχές του σήμερα. «Γιατί 50 χρόνια μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ Β΄, το ημερομίσθιο του γενίτσαρου είναι 3 με 5 άσπρα, τους ακτσέδες, τα μικρά αργυρά νομίσματα των Οθωμανών. Αν όμως ήθελε να αγοράσει μια οκά πρόβειο κρέας θα έπρεπε να δώσει όλο του το ημερομίσθιο: 3 άσπρα».

Ας δούμε όμως τι γινόταν και τον καιρό του Oθωνα στην Αθήνα. Ο μισθός ενός δασκάλου τότε ήταν 100 δρχ. τον μήνα κι αν ο δάσκαλος έπρεπε να αγοράσει ένα ζευγάρι παπούτσια, έδινε πέντε δραχμές. Οσο για τον καφέ τον πλήρωνε κάτι παραπάνω ως είδος πολυτελείας: 2,10 δρχ. το κιλό. Τότε το 80% του ημερομισθίου πήγαινε στη διατροφή. Σήμερα δίνουμε μόνο το 30%. Τον 5ο αι. π.Χ. το γουρουνάκι γάλακτος κόστιζε 3 δραχμές το κιλό, σήμερα κοστίζει 8 -10 ευρώ.


Από την "Καθημερινή" της Κυριακής

Νέα από την Αίγυπτο

Την απάντησή τους φαίνεται να δίνουν οι Αιγύπτιοι αρχαιολόγοι στην αναποφασιστικότητα που επικρατεί στην κυβέρνηση για τη διαχείριση αρχαιοτήτων, απειλώντας με απεργία σε περίπτωση που δεν βρεθεί άμεσα επικεφαλής της αρμόδιας αρχαιολογικής υπηρεσίας. Η απεργία είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει την προσεχή Κυριακή – εργάσιμη ημέρα για την Αίγυπτο - ενώ ειδική επιστολή έχει λάβει για το θέμα ο πρωθυπουργός της χώρας Εσσάμ Σαράφ.

Μέχρι σήμερα η αρχαιολογική υπηρεσία έχει οριστεί ως ένα Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων με «ιδιότητες» υπουργείου. Η νεοσύστατη κυβέρνηση όμως, που έχει να αντιμετωπίσει τις διεκδικήσεις διαφόρων κοινωνικών και εργασιακών ομάδων πέραν των αρχαιολόγων, δεν έχει ορίσει αρμόδιο υπουργό Αρχαιοτήτων. Η καθυστέρηση αυτή έχει ως αποτέλεσμα την κωλυσιεργία στη λήψη προστατευτικών μέτρων για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ληστρικών επιδρομών σε χώρους φύλαξης αρχαιοτήτων και σε αρχαιολογικούς χώρους καθώς και την παρεμπόδιση της έναρξης αρχαιολογικών εργασιών από αιγυπτιακές και ξένες ομάδες.
Την κατάσταση έχει οξύνει και η επίσκεψη αρμοδίων της UNESCO στη χώρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ληστειών αρχαίων. Η παρουσία των αντιπροσώπων του διεθνούς οργανισμού διχάζει τους αρχαιολογικούς παράγοντες, ορισμένοι από τους οποίους αμφισβητούν την ουσιαστική γνώση του προβλήματος από τον οργανισμό και τη διεθνή κοινότητα και τη δυνατότητα εύρεσης μιας λύσης που θα βοηθήσει το αρχαιολογικό έργο στη χώρα αλλά και τις τοπικές κοινότητες που απλώνονται γύρω από τους αρχαιολογικούς χώρους. Κατά τη γνώμη των ομάδων αυτών, ο οποιοσδήποτε εξωτερικός παράγοντας είναι ανεπαρκής καθώς αγνοεί το βάθος της διαφθοράς στη χώρα αλλά και τις οικονομικές παραμέτρους που καθιστούν τους Αιγύπτιους αρχαιολόγους και αρχαιολογικούς παράγοντες ανίσχυρους να προστατέψουν την κληρονομιά τους όπως έχουν σήμερα τα πράγματα. Τον διχασμό ενισχύει και η πρωτοβουλία της UNESCO να διαπραγματευθεί με αρχαιολογικούς «υπεύθυνους», που όμως δεν κατέχουν γενικώς αποδεκτή ιδιαίτερη θέση με βάση τα νέα δεδομένα.

Η Αίγυπτος έχει δυνατότητες να αντιμετωπίσει το πρόβλημά της, και αυτό το γνωρίζουν οι αρχαιολόγοι. Μάλιστα, σε ορισμένες αρχαιολογικές δημόσιες υπηρεσίες που παρουσιάζουν σχετικά ομαλή λειτουργία, έχει σημειωθεί εκπληκτική, σε σχέση με το παρελθόν, διαφάνεια και αμεσότητα. Σύμφωνα με δηλώσεις αρχαιολόγων που διαμένουν κοντά σε πληγείσες αρχαιολογικές θέσεις, η ανταπόκριση των αρχών στο θέμα της αναζήτησης κλεμμένων αρχαιοτήτων ήταν τουλάχιστον συγκινητική, ενώ η - ακέφαλη ακόμη - υπηρεσία έχει καταστήσει κατάλογο χαμένων αντικειμένων που συνεχώς ανανεώνεται. Ίσως μάλιστα ο εντοπισμός αρκετών από τις χαμένες αρχαιότητες υποβοηθάται και από αυτή τη στάση.

Γεγονός είναι λοιπόν ότι η κωλυσιεργία στην εύρεση επικεφαλής για τις αρχαιότητες, υπονομεύει την όποια θετική προσπάθεια για την αντιμετώπιση των προβλημάτων από τους ίδιους τους Αιγυπτίους. Έτσι, από τον διχασμό, στην Αίγυπτο προτιμούν τη διεκδίκηση και στρέφονται στην απεργία. Αξίζει να σημειωθεί ότι την επιστολή υπογράφουν και παράγοντες όπως ο Μωχάμεντ Αμπντέλ Μακσούντ, γενικός υπεύθυνος Αρχαιοτήτων της Κάτω Αιγύπτου, αναφέροντας ότι η έλλειψη «κεφαλής» των αρχαιοτήτων δυσχεραίνει την αρχαιολογική δραστηριότητα αιγυπτιακών ξένων αποστολών.

Από το περιοδικό "Αρχαιολογία". Αυτό στο οποίο ο σέρβερ του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, δεν επιτρέπει την πρόσβαση (να, μα τον Δία, χθες το διαπίστωσα). Τι να πω;

Το... τετράκις εξαμαρτείν, τι ανθρώπου είναι;

Τρία δελτία Τύπου εξέδωσε το γραφείο Τύπου του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, σε κανένα δεν κατόρθωσε να τα γράψει όλα σωστά. Αφορούσαν σε αλλαγές στη σύνθεση του Δ.Σ. για το Νέο Μουσείο Ακροπόλεως. Το πρώτο, είχε ως εξής:




«Αθήνα, 15 Φεβρουαρίου 2011



Νέα μέλη στο Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου Ακρόπολης


Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού ανακοινώνει την αντικατάσταση δύο μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου της Ακρόπολης. Τη θέση των παραιτηθέντων μελών Νικήτα Κακλαμάνη, τέως Δημάρχου Αθηναίων, και Χαράλαμπου Μπούρα καταλαμβάνουν οι κ.κ. Γιώργος Καμίνης και Κωνσταντίνος Δάλλας αντιστοίχως. Η σύνθεση του Δ.Σ. είναι πλέον η ακόλουθη:

Παντερμαλής Δημήτριος, Καθηγητής Αρχαιολογίας, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Μουσείου της Ακρόπολης

Καμίνης Γεώργιος, Δήμαρχος Αθηναίων

Τέτσης Παναγιώτης, Ακαδημαϊκός, Ζωγράφος

Ηλιοπούλου-Στράγγα Τζούλια, Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Δαμαλίτης Νικόλαος, Πολιτικός Μηχανικός, Προϊστάμενος της Διευθυνούσης Υπηρεσίας Κατασκευής του Μουσείου της Ακρόπολης

Παράσχη Αικατερίνη, Αρχιτέκτονας Μηχανικός

Μάντης Αλέξανδρος, Προϊστάμενος της Α’ Εφορείας Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ.

Δάλλας Κωνσταντίνος, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο»




Αντιλαμβάνονται ότι έχουν κάνει λάθος ως προς τον Αλέξανδρο Μάντη. Ο αρχαιολόγος ήταν έφορος Ακροπόλεως μέχρι πριν από περίπου δύο μήνες, οπότε και έγινε έφορος Πειραιά. Στέλνουν διόρθωση:

«Αθήνα, 15 Φεβρουαρίου 2011



Νέα μέλη στο Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου Ακρόπολης


Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού ανακοινώνει την αντικατάσταση δύο μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου της Ακρόπολης. Τη θέση των παραιτηθέντων μελών Νικήτα Κακλαμάνη, τέως Δημάρχου Αθηναίων, και Χαράλαμπου Μπούρα καταλαμβάνουν οι κ.κ. Γιώργος Καμίνης και Κωνσταντίνος Δάλλας αντιστοίχως. Η σύνθεση του Δ.Σ. είναι πλέον η ακόλουθη:

Παντερμαλής Δημήτριος, Καθηγητής Αρχαιολογίας, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Μουσείου της Ακρόπολης

Καμίνης Γεώργιος, Δήμαρχος Αθηναίων

Τέτσης Παναγιώτης, Ακαδημαϊκός, Ζωγράφος

Ηλιοπούλου-Στράγγα Τζούλια, Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Δαμαλίτης Νικόλαος, Πολιτικός Μηχανικός, Προϊστάμενος της Διευθυνούσης Υπηρεσίας Κατασκευής του Μουσείου της Ακρόπολης

Παράσχη Αικατερίνη, Αρχιτέκτονας Μηχανικός

Μάντης Αλέξανδρος, Προϊστάμενος της ΚΣΤ Εφορείας Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ.Τ.

Δάλλας Κωνσταντίνος, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο»

Δεν αναφέρουν πουθενά τη γκάφα, αλλά αυτό δεν είναι το θέμα μας. Το θέμα μας είναι πως οι συλλογικοί φορείς του υπουργείου ετοιμάζονται να… πυροβολήσουν, καθώς αν ο έφορος Ακροπόλεως (Α’ ΕΠΚΑ)δεν είναι στο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως, σημαίνει, πολύ απλά, ότι το μουσείο χωρίζεται από την εφορεία αρχαιοτήτων. Κάτι που σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να συμβεί, αφού τα ευρήματα της εφορείας, και όσα έχει στις αποθήκες της, εκτίθενται στις προθήκες του.

Τρίτη διόρθωση. Η ακόλουθη:

«Αθήνα, 15 Φεβρουαρίου 2011



Νέα μέλη στο Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου Ακρόπολης


Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού ανακοινώνει την αντικατάσταση δύο μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου της Ακρόπολης. Τη θέση των παραιτηθέντων μελών Νικήτα Κακλαμάνη, τέως Δημάρχου Αθηναίων, και Χαράλαμπου Μπούρα καταλαμβάνουν οι κ.κ. Γιώργος Καμίνης και Κωνσταντίνος Δάλλας αντιστοίχως. Η σύνθεση του Δ.Σ. είναι πλέον η ακόλουθη:

Παντερμαλής Δημήτριος, Καθηγητής Αρχαιολογίας, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Μουσείου της Ακρόπολης

Καμίνης Γεώργιος, Δήμαρχος Αθηναίων

Τέτσης Παναγιώτης, Ακαδημαϊκός, Ζωγράφος

Ηλιοπούλου-Στράγγα Τζούλια, Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Δαμαλίτης Νικόλαος, Πολιτικός Μηχανικός, Προϊστάμενος της Διευθυνούσης Υπηρεσίας Κατασκευής του Μουσείου της Ακρόπολης

Παράσχη Αικατερίνη, Αρχιτέκτονας Μηχανικός

Σαμαρτζίδου Σταυρούλα, Προϊσταμένη της Α’ Εφορείας Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ.Τ.

Δάλλας Κωνσταντίνος, Επίκουρος Καθηγητής στο τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο»


Επιτέλους, το λύσαμε το πρόβλημα; Αμ δε! Και στην τρίτη ανακοινοποίηση, ένα λάθος νααααα κρύβεται στις πρώτες γραμμές. Ο παραιτηθείς ΔΕΝ είναι ο Χαράλαμπος Μπούρας, πρόεδρος της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως, που ΔΕΝ ήταν ποτέ μέλος του Δ.Σ. Είναι ο Κωνσταντίνος Μπούρας, γενικός γραμματέας Ολυμπιακής Αξιοποίησης. Αυτό, δεν το άλλαξαν ποτέ… Τα σχόλια και οι χαρακτηρισμοί δικοί σας!

Το πατρικό του Αταττούρκ

Είναι μουσείο εδώ και δεκαετίες, ήρθε η ώρα να γίνει και μνημείο; Η κήρυξη για το σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, μέσα στον περίβολο του Τουρκικού Προξενίου, ιδιοκτησίας του τουρκικού κράτους, επρόκειτο να συζητηθεί σήμερα το απόγευμα στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Τίτλος του θέματος, στην ημερήσια διάταξη: χαρακτηρισμός ή μη ως μνημείου της οικίας- μουσείου του Μουσταφά Κεμάλ Αταττούρκ, εντός του περιβόλου του Γενικού Προξενείου της τουρκικής δημοκρατίας.» Πλην όμως, ο ιδιοκτήτης (τουρκικό προξενείο) ζήτησε αναβολή, ώστε να συμπληρώσει τον φάκελο. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Ότι θέλει να δει τι σημαίνει κήρυξη και ποιες υποχρεώσεις συνεπάγεται.
Πώς εισήχθη το θέμα; Οι ιδιοκτήτες ενδιαφέρονταν να κάνουν επισκευές και απευθύνθηκαν στην Πολεοδομία για τις σχετικές άδειες. Εκείνη τους παρέπεμψε στο υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, όπως ορίζει ο αρχαιολογικός νόμος, επειδή το κτήριο είναι ηλικίας άνω των 100 ετών. Η διεύθυνση νεωτέρων μνημείων συζητά την κήρυξή του, όπως έχει δικαίωμα σύμφωνα πάντοτε με τον αρχαιολογικό νόμο.
Ο Μουσταφά Κεμάλ Αταττούρκ γεννήθηκε το 1881 στη Θεσσαλονίκη, σε αυτό το τριώροφο ακίνητο, το οποίο είχε κτίσει ο πατέρας του και βρίσκεται στη σημερινή συμβολή των οδών Αποστόλου Παύλου και Αγίου Δημητρίου (τότε Γενί Καπί και Νουμάν Πασά). Σε αυτό φαίνεται να καταλήγουν οι ιστορικοί, σύμφωνα με τις μαρτυρίες και τα ιστορικά ντοκουμέντα, αν και κάποιοι ακόμη διατείνονται πως είχε γεννηθεί στη Χρυσαυγή Λαγκαδά, όπου ζούσε ένας αδερφός της μητέρας του. Στη Χρυσαυγή πήγε σχολείο, έχοντας πρώτο δάσκαλο έναν Ελληνα παπά. Εκεί είχε μετακομίσει με τη μητέρα και την αδερφή του ύστερα από τον θάνατο του πατέρα του, όταν ο ίδιος ήταν οκτώ ετών.
Στο χωριό ο μικρός Μουσταφά έζησε μαζί με τη μητέρα του και την αδελφή του για δύο χρόνια «διώχνοντας τις κάργες» από τα φασουλοχώραφα του θείου. Εκεί έμαθε να αγαπά τη λιτή διατροφή και άκουσε τις πρώτες νουθεσίες της μητέρας του να γίνει ιερωμένος του μωαμεθανισμού. Ο ίδιος, ωστόσο, προτίμησε να ακολουθήσει καριέρα στρατιωτικού. Σπούδασε σε ειδική προπαρασκευαστική σχολή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία στεγαζόταν στο σημερινό κεντρικό κτίριο της παλιάς Φιλοσοφικής σχολής του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μετά από σπουδές στο Μοναστήρι και την Κωνσταντινούπολη, και υπηρεσιακή εξορία στη Μέση Ανατολή, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη και συμμετείχε στη μυστική οργάνωση των Νεότουρκων. Αυτοί προκάλεσαν την ανατροπή του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ, ο οποίος έζησε εξόριστος στην πόλη υπό την εποπτεία του Μουσταφά Κεμάλ. Ηταν μια πόλη που πάντοτε αγαπούσε και σε πολλές ιδιωτικές του στιγμές τη νοσταλγούσε, την τραγουδούσε και τη θυμόταν.
Το 1935, το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης παραχώρησε στο Τουρκικό κράτος το σπίτι όπου έμενε. Μετατράπηκε σε μουσείο αφιερωμένο σε εκείνον. Το ψηλοτάβανο κτήριο, το οποίο χρονολογείται πριν το 1870, είναι τριώροφο με αυλή. Ξαναβάφτηκε το 1981 στο αρχικό του ροζ χρώμα. Πολλά έπιπλα είναι αυθεντικά, ενώ υπάρχουν και αντίγραφα από το μαυσωλείο του Ατατούρκ, από το παλάτι Ντολμάμπαχτσε και από το Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη. Στους τοίχους υπάρχουν φωτογραφίες του Κεμάλ από διάφορες περιόδους της ζωής του καθώς και όλα τα έγγραφα που σχετίζονται με τα σχολικά χρόνια του.
Τα προσωπικά του αντικείμενα βρίσκονται σε προθήκες στον δεύτερο όροφο και θυμίζουν πόσο κομψός και καλοντυμένος ήταν. Μια ροδιά, φυτεμένη από τον πατέρα του Κεμάλ, μεγαλώνει ακόμα στην αυλή. Το μουσείο λειτουργεί καθημερινά 10πμ- 5μμ και η είσοδος είναι ελεύθερη. Αποτελεί μαγνήτη για τους γείτονές μας. Κάθε χρόνο περισσότεροι από 25.000 Τούρκοι το επισκέπτονται, πραγματοποιώντας ένα όνειρο ζωής.

Ο Μέγας Αλέξανδρος εκστρατεύει στην Οξφόρδη

Μια πολύχρυση από πολλές απόψεις έκθεση θα παρουσιάσει η Ελλάδα στο Μουσείο Ασμόλιαν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στις 7 Απριλίου. Εκθεση με πρόσφατα ευρήματα από τους βασιλικούς τάφους στις Αιγές, που διοργανώνεται με τη σύμπραξη του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.
«Από τον Ηρακλή στον Αλέξανδρο» είναι ο τίτλος. Παρουσιάζεται η ιστορία του οίκου των Τημενιδών. Ο γενάρχης τους Τημενίδης, που αναφέρεται και από τον Ηρόδοτο, ήταν εγγονός του μυθικού ήρωα. Αρα, σχολιάζει η Αγγελική Κοτταρίδη, που έχει την επιμέλεια της έκθεσης, «οι βασιλείς της Μακεδονίας εμφανίζονται, όπως και ο Ηρακλής, ως διογενείς και διοτρεφείς. Ακριβώς σαν τους ομηρικούς βασιλιάδες.»

Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν ξεφύτρωσε από το πουθενά για να κατακτήσει όλο τον κόσμο. Ηταν βλαστάρι της δυναστείας των Τημενιδών, που κυβέρνησαν για τρισήμισυ αιώνες το μακεδονικό βασίλειο. Οσο για την Μακεδονία, ήταν ελληνική από τα υπομυκηναϊκά χρόνια. Αυτό δείχνουν τα ανασκαφικά ευρήματα των τελευταίων χρόνων, σύμφωνα με την έφορο αρχαιοτήτων Πέλλας, μαθήτρια του Μανόλη Ανδρόνικου και ανασκαφέα της βασιλικής τούμπας, κ. Κοτταρίδη.
Η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν» κάνει εκτεταμένη αναφορά στο επικείμενο γεγονός. Αναφέρει πως περισσότερα από 500 εκθέματα θα αποσταλούν στην Οξφόρδη από την Πέλλα, και τα πιο πολλά παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Ελπίδα είναι να ανοίξει ένας επιστημονικός διάλογος για τα πρόσωπα, την περιοχή, την εποχή.
Στόχος είναι η όσο γίνεται πιό "ζωντανή" και γλαφυρή παρουσίαση του υλικού πλαισωμένη με σύγχρονα εποπτικά μέσα (βίντεο, φωτομωσαϊκό, τρισδιάστατες ψηφιακές αναπαραστάσεις κλπ.) σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκθεσης.

Η αφήγηση θα ξεκινήσει από το γενεαλογικό δέντρο των βασιλέων από το Δία και τον Ηρακλή μέχρι τον Αλέξανδρο τον Δ΄(γιό του μεγάλου Αλεξάνδρου). Ολων των ειδών τα όπλα του μακεδονικού στρατού από την πρώϊμη εποχή του σιδήρου μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια, ταφικά αγγεία με παραστάσεις μάχης, η μεγάλη τοιχογραφία κυνηγιού (φωτομωσαϊκό σε φυσικό μέγεθος) από τον τάφο του Φιλίππου Β΄, η μαρμάρινη προτομή του Αλεξάνδρου από την Πέλλα (το μοναδικό εύρημα εκτός Αιγών) και πορτραίτα Φιλίππου και Αλεξάνδρου φωτίζουν τα πρόσωπα των βασιλέων και των εταίρων τους.

Μέσα από τις σπονδικές φιάλες από την συστάδα των Τημενιδών, το ιερατικό διάδημα του Φιλίππου Β΄ και την χάλκινη πάτερα θα δείξουν πως οι βασιλείς έκαναν χρέη και αρχιερέων.

Με ταφικά ευρήματα θα φανεί πως ο Μακεδόνας βασιλιάς ήταν πρώτος στη μάχη και στο κυνήγι, εγγυάτο το νόμο και την τάξης σε περίοδο ειρήνης, αποτελούσε πρόσωπο ιερό. "Τα σώματα των Τημενιδών "δαπανώνται" μαζί με πλούσια δώρα σε μεγαλοπρεπείς ταφικές πυρές που αντανακλούν τις περιγραφές της Ιλιάδας, ενώ οι Δέσποινες της αυλής των Αιγών, την ώρα που στην Αθήνα εδραιώνεται η Δημοκρατία, εξακολουθούν να κατεβαίνουν στον Αδη τυλιγμένες χρυσάφι και πορφύρα από την κορφή ως τα νύχια.

«Ο Μέγας Αλέξανδρος είναι χωρίς αμφιβολία η γνωστότερη μορφή της ελληνικής - ίσως και της παγκόσμιας - ιστορίας, μια μορφή που εξακολουθεί να γοητεύει και να συναρπάζει τους ανθρώπους στα πέρατα της γης, παρέχοντας ένα απόλυτο πρότυπο δύναμης, θάρρους, νεότητας και δόξας» λέει η Αγγελική Κοτταρίδη. Κοντά 35 εκατομμύρια είναι οι καταχωρήσεις στο διαδίκτυο. Επομένως, πρόκειται για ένα “brand name” υψηλής δυναμικής «που σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιείται με τρόπο επικίνδυνο και αλόγιστο για την εξυπηρέτηση ύποπτων σκοπιμοτήτων».
Ακόμη μια έκθεση για τον στρατηλάτη, θα φιλοξενηθεί το φθινόπωρο στο Λούβρο, σε 1.200 τετραγωνικά. Διοργανώνεται από τις εφορείες αρχαιοτήτων Βορείου Ελλάδος, και θα περιλαμβάνει αντικείμενα από τη Μακεδονία και τη Θράκη
Με την έκθεση αυτή το Μουσείο Ασμόλιαν της Οξφόρδης εγκαινιάζει την νέα αίθουσα περιοδικών εκθέσεών του. Η Οξφόρδη είναι το μεγαλύτερο κέντρο κλασικών σπουδών παγκοσμίως.

Η Ελλάδα γρηγορεί

Τις ανησυχίες της διεθνούς αρχαιολογικής κοινότητας για τις καταστροφές αρχαιοτήτων στην Αίγυπτο μεταφέρει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η ευρωβουλευτής του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Χρυσούλα Παλιαδέλη
Η κ. Παλιαδέλη, που είναι και καθηγήτρια αρχαιολογίας, κατέθεσε σχετική ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την οποία απευθύνει έκκληση για συνδρομή προς τις αιγυπτιακές αρχές στην προσπάθειά τους να σταματήσουν οποιαδήποτε κλοπή, λεηλασία ή πράξη βανδαλισμού που στρέφεται κατά της αιγυπτιακής πολιτιστικής κληρονομιάς. Παράλληλα, ζητά να ενημερωθεί για τα μέτρα που προτίθεται να λάβει η Επιτροπή ώστε να αποφευχθεί η εισαγωγή κλεμμένων αντικειμένων στα κράτη μέλη της Ε.Ε. και να ενισχυθεί γενικότερα η δράση των κρατών μελών για την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας.

Η ευρωβουλευτής του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δήλωσε σχετικά: «Σαφέστατα, προτεραιότητα σε τέτοιες καταστάσεις έχει η προστασία της ανθρώπινης ζωής και η διασφάλιση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ωστόσο, οι καταστροφές αρχαιοτήτων και ο κίνδυνος που ελλοχεύει για παράνομες εισαγωγές, εξαγωγές και μεταβιβάσεις ιδιοκτησίας αγαθών πολιτιστικής κληρονομιάς πλήττουν ανεπανόρθωτα την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Το Συμβούλιο σε πρόσφατη ανακοίνωσή του έκανε έκκληση προς τις αιγυπτιακές αρχές όχι μόνο για λήψη μέτρων για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ασφάλεια των πολιτών και της περιουσίας τους, αλλά και για τον τερματισμό των λεηλασιών και την προστασία της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Αιγύπτου. Λόγω του κατεπείγοντος της κατάστασης κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου και απευθύνουμε έκκληση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη συνδρομή της στην προστασία μίας ανεκτίμητης πολιτιστικής κληρονομιάς».

Υπάρχουν και καλοί Αμερικάνοι (όταν κινδυνεύουν οι ανασκαφές τους;)

Η διεθνής αρχαιολογική κοινότητα δεν παρακολουθεί με σταυρωμένα χέρια όσα συμβαίνουν στην Αίγυπτο και στους πολιτιστικούς θησαυρούς της. Μη ξεχνώντας τα όσα συνέβησαν με τη λεηλασία του μουσείου της Βαγδάτης, αλλά και θέλοντας να βοηθήσουν στην προστασία των δικών τους ανασκαφών (που είναι πάρα πολλές) οργανισμοί διεθνούς εμβέλειας εφιστούν την προσοχή στους αρχαιοπώλες ανά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ: μη τυχόν και αγοράσετε!

Το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αμερικής, η Επιτροπή Δικηγόρων για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το Κέντρο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Πενσυλβάνια, η αμερικανική επιτροπή της «Μπλε ασπίδας» (οργάνωση για την προστασία των αρχαιοτήτων) το Πολιτιστικό Κέντρο και το Κέντρο Σπουδών Συντήρησης του Πανεπιστημίου του Ράτγκερς και το Αμερικανικό Κέντρο Ανατολικών Ερευνών, έξι από τους μεγαλύτερους οργανισμούς, εξέδωσαν ένα κοινό ανακοινωθέν προς γνώση και συμμόρφωση ντίλερ και πρακτόρων. (Οι οποίοι, όπως γνωρίζουμε, δεν σταματούν με τίποτα, και καταλαβαίνουν μονάχα τη γλώσσα των απειλών δικαστικών διώξεων).

Οι έξι καλούν τις αιγυπτιακές αρχές να κάνουν ό,τι μπορούν για την προστασία της κληρονομιάς τους. Ταυτοχρόνως, καλούν τις αρχές επιβολής του νόμου στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη να είναι σε εγρήγορση τους επόμενους μήνες διότι είναι πιθανόν κλεμμένα αρχαία από την Αίγυπτο να εμφανιστούν στα εδάφη τους.

Ολοένα και πληθαίνουν, επίσης, οι φωνές που ζητούν την παρέμβαση της ΟΥΝΕΣΚΟ. Συγκεκριμένα, επιστήμονες και φορείς απευθύνονται στο Παγκόσμιο Κέντρο Πολιτιστικής Κληρονομιάς του διεθνούς οργανισμού και ζητούν να βοηθήσει στην προστασία των μνημείων. Xθες έκανε δήλωση και η γενική γραμματέας της ΟΥΝΕΣΚΟ Ιρίνα Μποκόβα. Ζητά υπευθυνότητα και βοήθεια για την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Ολόκληρη η δήλωση εδώ
Η κατάσταση μέχρι στιγμής διαμορφώνεται ως εξής:

Γκίζα: οι πυραμίδες και η Σφίγγα είναι υπό την προστασία του αιγυπτιακού στρατού. Ο αρχαιολογικός χώρος της Γκίζα εμφανίζει καταστροφές, αλλά η αμερικανική σχολή που σκάβει εκεί δεν μπορεί προς το παρόν να διαπιστώσει αν είναι νέες ή παλαιότερες.

Ασουάν: έγινε προσπάθεια εισβολής στο μουσείο, αλλά οι ντόπιοι τους σταμάτησαν. Τώρα το μουσείο είναι κλειδωμένο.

Σάκαρα και Αμπουσίρ: εισβολή σε δύο πυραμίδες και κλοπές σε αρχαιολογικές αποθήκες. Συμμορίες κλέβουν μέρα και νύχτα ό,τι βρουν. Ολοι οι σφραγισμένοι τάφοι στο Αμπουσίρ λέγεται ότι έχουν ανοιχτεί αλλά η έκταση των λεηλασιών είναι αδύνατον να πιστοποιηθεί τώρα, διότι οι χώροι δεν είναι προσβάσιμοι.

Ισμαϊλία: ομάδες εισέβαλαν στο μουσείο Καντάρα κοντά στο Σουέζ που περιλαμβάνει 3.000 αντικείμενα και έκλεψαν κυρίως ευρήματα μέχρι τη ρωμαϊκή περίοδο και λίγα βυζαντινά.

Καρνάκ: προσπάθειας εισβολής στον ναό αποκρούστηκε από τους ντόπιους. Οι ναοί του Λούξορ και το Μουσείο Μούμιας φυλάσσονται από τον στρατό. Ισως υπάρχουν μικρότερης σημασίας καταστροφές.

Ελ Χιμπέχ (μέση Αίγυπτος): υπάρχουν πληροφορίες για λεηλασίες.

Η κατάσταση στην Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Σινά δεν εμπνέει προς το παρόν ανησυχίες, ωστόσο οι 20 μοναχοί που ζουν εκεί βρίσκονται σε απόλυτη ετοιμότητα. Σύμφωνα με τον αρχιεπίσκοπο Σινά κ.κ. Δαμιανό, οι πιο αποτελεσματικοί φύλακες, ήταν και είναι οι βεδουίνοι. Αυτοί το σέβονται, το αγαπούν και το προστατεύουν πιο πολύ απ’ όλους.

Στη χερσόνησο του Σινά έγινε προσπάθεια από διάφορα στοιχεία για επεισόδια σε πόλεις- θέρετρα όπως το Σαρμ Ελ Σέιχ και το Ελ Τορ. Μετά από επέμβαση του στρατού τώρα επικρατεί ηρεμία. Ο μακαριώτατος ανησυχεί κυρίως για επιθέσεις από ανθρώπους που έχουν δραπετεύσει από τις φυλακές, ή προέρχονται από διάφορες φυλές του βόρειου Σινά. Το μοναστήρι όμως φυλάσσεται και από αστυνομία και από στρατό. Και βέβαια, από τους βεδουίνους.

Ο φόβος των επεισοδίων οδήγησε τις μοναχές που βρίσκονται απομονωμένες στην όαση Φαράν στο εκεί γυναικείο μοναστήρι, να μεταβούν στον ξενώνα της Αγίας Αικατερίνης, για να βρίσκονται όλοι μαζί. Το μόνο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν τις τελευταίες μέρες στην περιοχή σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο ήταν η τροφοδοσία, γιατί είχαν εξαντληθεί από τα μπακάλικα οι τροφές, αλλά και αυτό λύθηκε.

Ο αρχιεπίσκοπος αισιοδοξεί και προσεύχεται στην Αθήνα, όπου έτυχε να βρίσκεται αυτές τις μέρες. Αναγνωρίζει ότι οι στιγμές του χάους είναι δύσκολες, αλλά διαβεβαιώνει: «Προς το παρόν εν τη θαλασσοταραχή υπάρχει ηρεμία»
Ενα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στην εφημερίδα Τα Νέα

Μην την αποχαιρετάς την Αλεξάνδρεια που ξέρεις!

Οι αρχαιολογικές αποθήκες στο Αμπουσίρ, το μουσείο του Πορτ Σάιντ, το μουσείο της Μέμφιδας τα μνημεία της Αμάρνα, τα νεκροταφεία της Σάκαρα, όλα βρίσκονται σε κίνδυνο. Το μουσείο της Μέμφιδας λεηλατήθηκε, όπως και αρχαιολογικές αποθήκες. Μαζί καταληστεύθηκε και το πωλητήριό του- όπως και τα πωλητήρια στο μουσείο του Καΐρου, αλλά το τελευταίο λυπεί λιγότερο από όλα την αρχαιολογική κοινότητα.

Ολες οι αρχαιολογικές ανασκαφές στη χώρα σταματούν εσπευσμένα και τα μέλη τους επιστρέφουν στο Κάιρο μετά από εντολές. Αυτό έγινε στο Αμπουσίρ, στο Λούξορ, στο Καρνάκ, στην Αμάρνα, στη Σάκαρα κ.α. Οι επικεφαλής τους τρέμουν γνωρίζοντας πως τα μέτρα ασφαλείας στις αποθήκες κάθε άλλο παρά μπορούν να αποτρέψουν τις λεηλασίες.
Το μόνο που διορθώνει κάπως την ατμόσφαιρα είναι η προθυμία των Αιγυπτίων να προστατέψουν την πολιτιστική κληρονομιά τους. Στις ανθρώπινες αλυσίδες που ζώνουν κτήρια και μνημεία βλέπει κανείς νέους κάθε ενδυματολογικής κατηγορίας: με τζιν, με κοστούμια και γραβάτες, με κελεμπίες, με σαγιονάρες και με πανάκριβα παπούτσια.
Αλλά αν οι πολίτες μετέχουν στην προστασία, φαίνεται πως οι φύλακες πρέπει… να φυλάσσονται. Η πρώην διευθύντρια του Μουσείου του Καΐρου Γουαφάα Αλ Σαντίκ καταγγέλλει σε γερμανική εφημερίδα ότι οι φύλακες ήταν εκείνοι που έκαναν την έφοδο και την κλοπή. Παραδέχεται ότι αμείβονται ελάχιστα (μόλις 35 ευρώ το μήνα και οι φύλακες- αστυνομικοί ακόμα λιγότερο) αλλά δεν μπορεί και να τους δικαιολογήσει.
Η ληστεία εκ των έσω στο Κάιρο φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από ένα σημείωμα του δρα Ζάχι Χαουάς, γενικού διευθυντή αρχαιοτήτων στην Αίγυπτο. Ο Χαουάς σε μια δήλωση που έστειλε σε αρχαιολογικό «μπλογκ» (ιστολόγιο) αναφέρει ανάμεσα σε άλλα πως οι εισβολείς έσπασαν τα γυάλινα παράθυρα της οροφής και κατέβηκαν με σκοινιά- άρα γνώριζαν πού να πάνε και ήταν εξοπλισμένοι.
Οι εγκληματίες συνελήφθησαν, γράφει ο δρ Χαουάς. Παραδέχεται πως έσπασαν τα δύο αγαλματίδια του Τουταγχαμών και κάποια άλλες αρχαιότητες, αλλά λέει πως όλα επισκευάζονται. Δεν κάνει κουβέντα όμως για τις δύο μούμιες που αποκεφαλίστηκαν και που λέγεται πως ήταν των παππούδων του Τουταγχαμών, Γιούγια και Τίγιας.
Ο αιγύπτιος αξιωματούχος προσθέτει πως έγιναν απόπειρες εισβολών στο Κοπτικό Μουσείο, στο Εθνικό Μουσείο Κοσμήματος, στο Εθνικό Μουσείο της Αλεξάνδρειας, και στο Μουσείο Ελ Μάνιαλ. «Ευτυχώς, οι εργαζόμενοι στο μουσείο κοσμήματος υπήρξαν προβλεπτικοί και είχαν κατεβάσει τα εκθέματα στο υπόγειο και τα έκλεισαν στα θησαυροφυλάκια πριν φύγουν».
«Η καρδιά μου έσπασε και το αίμα μου κόπηκε» γράφει ο Χαουάς. «Αισθάνομαι πως όλα όσα έκανα τα τελευταία εννέα χρόνια καταστράφηκαν σε μια μέρα, αλλά όλοι οι επιθεωρητές, οι νέοι αρχαιολόγοι, οι διευθυντές, μου τηλεφωνούν από αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία όλης της Αιγύπτου και μου λένε ότι θα δώσουν τη ζωή τους για να προστατέψουν τις αρχαιότητές μας.»
Ευτυχώς για όλους, ένα μεγάλο μέρος των θησαυρών του Τουταγχαμών βρίσκεται εκτός χώρας για εκθέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Αυστραλία.



Η ελληνιστική Αλεξάνδρεια δεν κινδυνεύει, προς το παρόν τουλάχιστον, από την δύσκολη κατάσταση στην Αίγυπτο. Το μουσείο της απέκρουσε με επιτυχία τις απόπειρες εισβολής και πλέον είναι καλά φυλαγμένο. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές μπορεί να διακόπηκαν αλλά αυτό έγινε περισσότερο για λόγους ασφαλείας.
«Γευματίζουμε με την ομάδα μου» λέει στο τηλέφωνο ο Ζαν- Υβ Αμπερέρ, κορυφαίος γάλλος αρχαιολόγος ο οποίος ανασκάπτει στην Αλεξάνδρεια χρόνια. «Εδώ όλα είναι ήρεμα, μάλιστα το πρωί πήγαμε στη Μαρεώτιδα (σ.σ. χώρο όπου διεξάγονται οι ανασκαφές της Γαλλικής Σχολής και όχι μόνο).» Ο κ. Αμπερέρ, φίλος της Ελλάδας, έχει εργαστεί επί πολλά χρόνια στη χώρα μας και κατανοεί απολύτως το ελληνικό ενδιαφέρον για τα ευρήματα. Τονίζει ότι φυλάσσονται επαρκώς μέχρι στιγμής από τους φύλακες, τον στρατό και ομάδες πολιτών. Ο ίδιος και τα (περισσότερα από 70) «παιδιά» του ελπίζουν να αρχίσουν ξανά τις ανασκαφές σύντομα, «την επόμενη εβδομάδα όπως θέλω να πιστεύω.»

Συγκρατημένα αισιόδοξη ήταν και η Πέπη Λημναίου- Παπακώστα, η ελληνίδα επιστήμονας που ανασκάπτει στους κήπους του Σαλαλάτ. Ανησυχεί ιδιαίτερα για το αρχαιολογικό μουσείο της Αλεξάνδρειας, καθώς εκεί φυλάσσεται και το περσινό της μεγάλο εύρημα (ένα άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου) αλλά, όλοι της λένε πως δεν υπάρχει πρόβλημα. «Ο ίδιος ο διευθυντής του μουσείου με διαβεβαίωσε πως οι φύλακες και εκείνος κοιμούνται μέσα και πως τη φύλαξη έχει αναλάβει ο στρατός» λέεi. Ο διευθυντής όλων των μουσείων της Αλεξάνδρειας δρ Ιμπραχίμ Νταρουίς την καθησυχάζει, επίσης, πως δεν υπάρχουν κλοπές ή εισβολές.
Η κ. Παπακώστα δεν φοβάται μονάχα τις κλοπές (το άγαλμα είναι πολύ βαρύ και η μετακίνησή του είναι σχεδόν αδύνατη) αλλά και τους βανδαλισμούς. Ανησυχεί και για την ανασκαφή της, που έχει και αποθηκευμένα ευρήματα, αλλά ελπίζει ότι όλα θα πάνε καλά. Εύχεται να καταφέρει να αρχίσει ξανά τις ανασκαφές τον ερχόμενο Απρίλιο, τότε που όλες οι ξένες σχολές επιστρέφουν.

Μουσείο Καΐρου: κίνδυνοι νέων λεηλασιών

Η χρυσή μάσκα του Τουταγχαμών γλύτωσε, προς το παρόν, από την αρπαγή. Όχι ότι δεν προσπάθησαν να την αρπάξουν. Ευτυχώς, απέτυχαν. Αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Οσο η Αίγυπτος και το Κάιρο ζουν μέρες ταραχών τόσο οι πολιτιστικοί θησαυροί της χώρας, τα μουσεία, τα μνημεία, ακόμα και οι μη ανεσκαμμένοι χώροι, κινδυνεύουν.
Ηδη, το Μουσείο του Καΐρου υπήρξε θέατρο λεηλασίας. Χίλιοι ένοπλοι εισέβαλαν σε αυτό, έσπασαν βιτρίνες, χωρίς να αφαιρέσουν εκθέματα, πολλά από τα οποία ήταν χρυσά, και μετακίνησαν βίαια μούμιες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αποσπασθούν τα κεφάλια δύο από αυτές. Ευτυχώς, πρόλαβαν στην αρχή νεαροί πολίτες, οπλισμένοι, που έκαναν ανθρώπινη αλυσίδα γύρω από το κτήριο και στη συνέχεια ο στρατός, που εγκαταστάθηκε μέσα προκειμένου να προστατέψει τις αρχαιότητες.
Το κακό δεν αργεί να γίνει, όμως. Αν και αυτοπροσώπως ο γενικός γραμματέας αρχαιοτήτων της Αιγύπτου δρ Ζάχι Χαουάς διαβεβαιώνει πως οι θησαυροί του Τουταγχαμών είναι σώοι και αβλαβείς, φαίνεται ότι το δεύτερο δεν ισχύει. Εσπασαν δύο ξύλινα αγαλματίδια του νεαρού βασιλιά, που πέθανε σε ηλικία 19 ετών και δοξάστηκε κυρίως μετά θάνατον λόγω των πλουσιότατων κτερισμάτων στον τάφο του. Ηταν προσαρτημένα το ένα σε πλοιάριο και το άλλο σε ομοίωμα ζώου. Οι εικόνες δείχνουν πως τα αντικείμενα αυτά κείτονται θρυμματισμένα στο πάτωμα, χωρίς τα αγαλματάκια τους. Ο Χαουάς διαβεβαιώνει ότι αν και έγιναν προσπάθειες να λεηλατηθεί ο θησαυρός του Τουταγχαμών, και υπήρξαν κάποιες βλάβες, όλα είναι στη θέση τους. Οι αρχαιολόγοι ελπίζουν οι βλάβες να είναι αποκαταστάσιμες.
Ειδικοί εκτιμούν, από τις φωτογραφίες και τα βίντεο που βλέπουν- καθώς το μουσείο δεν είναι προσβάσιμο- ότι έχει καταστραφεί ένα αρχαίο σύνταγμα στρατιωτών και ένα πλοίο από τάφο χρονολογούμενο περίπου στα 1800 π.Χ.
Ολοι οι αμύθητης αξίας θησαυροί του αρχαιολογικού μουσείου κινδυνεύουν έτσι κι αλλιώς σύμφωνα με τον Χαουάς. Το κτήριο γειτονεύει με τα γραφεία του κυβερνώντος κόμματος, τα οποία φλέγονται. Αν καταρρεύσουν, θα πέσουν επάνω στο μουσείο και θα προξενήσουν μεγάλες καταστροφές.
Η πρόσβαση στις πυραμίδες της Γκίζας έχει απαγορευτεί. Αυτό γίνεται όχι μόνο στο πλαίσιο των μέτρων ασφαλείας που έχουν ληφθεί ώστε να μη κινδυνεύουν οι τουρίστες. Υπάρχει και άλλος λόγος: τα πλούσια αρχαία νεκροταφεία της περιοχής. Αν η κυκλοφορία ήταν ελεύθερη, οι λαθρανασκαφείς θα μπορούσαν να κάνουν «χρυσές» δουλειές αφαιρώντας ό,τι εύρισκαν.
Εκπρόσωποι ξένων αρχαιολογικών σχολών εκφράζουν φόβους και για τα αρχαία που βρίσκονται στο Λούξορ, στο Καρνάκ και σε άλλα σημεία της χώρας με τη μεγάλη Ιστορία. Είναι τόσο εκτατεμένοι οι χώροι αυτοί ώστε ομάδες ενόπλων θα μπορούσαν εύκολα, όπως λένε κορυφαίοι αρχαιολόγοι, να κάνουν επιδρομές σε μουσεία, ταφικά συγκροτήματα, ακόμα και αποθήκες. Οι τελευταίες μάλιστα είναι οι πλέον χαλαρά φυλασσόμενες. Τότε μεγάλος αριθμός ευρημάτων θα άλλαζε χέρια και θα κατέληγαν όλα στην παράνομη αγορά. Ο εξοπλισμός των περιπόλων και κλιμακίων που είναι εντεταλμένοι για τη φύλαξη είναι αστείος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όπως επισημαίνεται, δεν διαθέτουν καν συστήματα ενδοσυνεννόησης και επαφής με την αστυνομία.

Καρυάτιδες με ... κάπαρη

Αντιγράφω από τον "Ριζοσπάστη":


«(...) φρέσκο λαβράκι σε κρούστα αλατιού με λαχανικά στον ατμό, κόκορας με σπιτικές χυλοπίτες και πάστα με γαρίδες, σάλτσα ψητής ντομάτας, ούζο και κάπαρη (...)» περιλαμβάνει το μενού ...του νέου Μουσείου Ακρόπολης!

Στο σχετικό δελτίο Τύπου - «μνημειώδες» για τον αγοραίο χαρακτήρα που διαμορφώνεται πλέον αλματωδώς στην πολιτιστική κληρονομιά - αναφέρεται ότι το εστιατόριο στο δεύτερο όροφο από 28/1 θα είναι ανοιχτά πλέον μέχρι τα μεσάνυχτα (σ.σ. προφανώς, αργότερα, όταν πια θα είναι ανοιχτό και μέχρι τα ξημερώματα, μπορεί να προστεθεί ακόμα και πατσάς στο μενού), ενώ από την ίδια ημέρα το ίδιο το μουσείο θα είναι ανοιχτό μέχρι τις 10 το βράδυ. Μια καλή ώρα για λαβράκι ...μετά τις «δυσκολοχώνευτες» αρχαιότητες. Μάλιστα, όπως υπερηφάνως προσθέτει το δελτίο Τύπου, «το μενού συμπληρώνει μια επιλογή από γλυκά εδέσματα»...

Α, ναι! Θα υπάρχει και ...«ατραξιόν»! Διότι μόνο έτσι μπορεί να ερμηνευθεί το γεγονός ότι στο δελτίο Τύπου αναφέρεται δεύτερος - μετά το μενού - ο καθαρισμός των Καρυάτιδων, με λέιζερ, διαδικασία που θα είναι ορατή για τους πελάτες (σ.σ. μας συγχωρείτε ...για τους επισκέπτες θέλαμε να γράψουμε).

Ναι, όλα αυτά θα είχαν μόνο πλάκα, αν το ΝΜΑ δεν αποτελούσε τον «μπούσουλα» για την εμπορευματική διαχείριση των κρατικών μουσείων, όπως και του συνόλου της κρατικής πολιτιστικής υποδομής. Οπου τα σπαράγματα της συλλογικής μνήμης, που αποτελούν την πολιτιστική κληρονομιά του λαού, θα αποτελούν πλέον το «ντεκόρ» για την πάστα με γαρίδες...


Γ. Τ. (Γρηγόρης Τραγγανίδας)
Και προσυπογράφω

Πού είναι ο Καλλιγούλας- οέο;

Τα μποτάκια μπορούν να προδώσουν έναν αυτοκράτορα; Εν μέρει ναι. Αν δηλαδή είναι ο Καλλιγούλας, ο οποίος στην πραγματικότητα λεγόταν Γάιος Ιούλιος Καίσαρ Αύγουστος Γερμανικός, αλλά πήρε το όνομά του από τα σανδάλια- μποτάκια που φορούσε μικρός (calligae στα λατινικά) τότε ίσως και να βοηθούν στο να βρεθεί ο τάφος του. Αλλά, από την άλλη, τέτοια υποδήματα φορούσαν πολλοί. Είναι ση μέση και η φιλοδοξία όχι τόσο των αρχαιολόγων όσο των αστυνομικών, που μπερδεύει ακόμα περισσότερο.
Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πριν από λίγες μέρες η ιταλική αστυνομία κατέσχεσε στα χέρια αρχαιοκάπηλου μαρμάρινο άγαλμα ύψους 2,5μ που παριστά άνδρα με σανδάλια- μπότες. Τον έπιασαν να το φορτώνει σε φορτηγό στο Νέμι, όπου ο Καλλιγούλας είχε έπαυλη, πλωτό ναό και πλωτό ανάκτορο. Τους υπέδειξε τον χώρο, όπου από χθες οι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν ανασκαφές. Αλλά οι αστυνομικοί, ακόμα δεν το είδαν… τάφο του Καλλιγούλα τον βάφτισαν (σας θυμίζει κάτι από τα πρόσφατα δικά μας; Δεν έχετε καθόλου άδικο. Εδώ τουλάχιστον πρόκειται για ιστορία δύο χιλιάδων χρόνων πριν και όχι για τωρινή!!!!)
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις τους, ο τάφος του τρελού αυτοκράτορα που υπήρξε κτηνώδης απέναντι σε εχθρούς αλλά και σε φίλους, βρίσκεται εκεί όπου γίνονται οι ανασκαφές. Όμως, ήδη σημειώνονται αντιδράσεις. Σε δημοσίευμα των «Τάιμς» η Μαίρη Μπερντ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, επιμένει πως κάθε άλλο παρά εκεί έχει ταφεί ο Καλλιγούλας.
Πρώτον, λέει, πολλά ρωμαϊκά αγάλματα φορούσαν τέτοια υποδήματα. Δεύτερον οι αρχαίες πηγές λένε ότι το σώμα του, μετά τη δολοφονία του μεταφέρθηκε στους αυτοκρατορικούς κήπους όπου αποτεφρώθηκε και ετάφη. Στη συνέχεια οι αδερφές του (με τις οποίες είχε κάθε- μα κάθε- είδους σχέσεις) τον έθαψαν αλλού. Πού; Κανείς δεν λέει. Πάντως, όχι στο Νέμι, επιμένει η επιστήμονας. Κανείς δεν μπορεί να συμφωνήσει ότι αυτό το σύμβολο της κτηνωδίας θα είχε μεγαλοπρεπή τάφο με μεγάλο άγαλμα. Και εν πάση περιπτώσει, δεν έχουμε καμία ένδειξη γι’ αυτό, καταλήγει το άρθρο. Η Μπερντ συμπληρώνει πως ίσως τάφηκε κοντά στον χώρο της πρώτης ταφής του, μέσα στους κήπους, ή στο μαυσωλείο του Αυγούστου, όπου είχαν ταφεί πολλά μέλη αυτοκρατορικών οικογενειών.
Και γιατί τα λέει η αστυνομία όλα αυτά; «Είναι απλό» σύμφωνα με τους «Τάιμς». «Διότι έτσι γίνεται μια καλή ιστορία και τυγχάνει μεγάλης κάλυψης από τον Τύπο για την ανακάλυψη που έκαναν οι αστυνομικοί.» Υπενθυμίζεται πως η παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων έρχεται δεύτερη μετά το εμπόριο ναρκωτικών. Για την ιστορία, επίσης, να πούμε πως η εμπορική αξία του αγάλματος εκτιμάται σε ένα εκατομμύριο ευρώ.