Μην την αποχαιρετάς την Αλεξάνδρεια που ξέρεις!

Οι αρχαιολογικές αποθήκες στο Αμπουσίρ, το μουσείο του Πορτ Σάιντ, το μουσείο της Μέμφιδας τα μνημεία της Αμάρνα, τα νεκροταφεία της Σάκαρα, όλα βρίσκονται σε κίνδυνο. Το μουσείο της Μέμφιδας λεηλατήθηκε, όπως και αρχαιολογικές αποθήκες. Μαζί καταληστεύθηκε και το πωλητήριό του- όπως και τα πωλητήρια στο μουσείο του Καΐρου, αλλά το τελευταίο λυπεί λιγότερο από όλα την αρχαιολογική κοινότητα.

Ολες οι αρχαιολογικές ανασκαφές στη χώρα σταματούν εσπευσμένα και τα μέλη τους επιστρέφουν στο Κάιρο μετά από εντολές. Αυτό έγινε στο Αμπουσίρ, στο Λούξορ, στο Καρνάκ, στην Αμάρνα, στη Σάκαρα κ.α. Οι επικεφαλής τους τρέμουν γνωρίζοντας πως τα μέτρα ασφαλείας στις αποθήκες κάθε άλλο παρά μπορούν να αποτρέψουν τις λεηλασίες.
Το μόνο που διορθώνει κάπως την ατμόσφαιρα είναι η προθυμία των Αιγυπτίων να προστατέψουν την πολιτιστική κληρονομιά τους. Στις ανθρώπινες αλυσίδες που ζώνουν κτήρια και μνημεία βλέπει κανείς νέους κάθε ενδυματολογικής κατηγορίας: με τζιν, με κοστούμια και γραβάτες, με κελεμπίες, με σαγιονάρες και με πανάκριβα παπούτσια.
Αλλά αν οι πολίτες μετέχουν στην προστασία, φαίνεται πως οι φύλακες πρέπει… να φυλάσσονται. Η πρώην διευθύντρια του Μουσείου του Καΐρου Γουαφάα Αλ Σαντίκ καταγγέλλει σε γερμανική εφημερίδα ότι οι φύλακες ήταν εκείνοι που έκαναν την έφοδο και την κλοπή. Παραδέχεται ότι αμείβονται ελάχιστα (μόλις 35 ευρώ το μήνα και οι φύλακες- αστυνομικοί ακόμα λιγότερο) αλλά δεν μπορεί και να τους δικαιολογήσει.
Η ληστεία εκ των έσω στο Κάιρο φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από ένα σημείωμα του δρα Ζάχι Χαουάς, γενικού διευθυντή αρχαιοτήτων στην Αίγυπτο. Ο Χαουάς σε μια δήλωση που έστειλε σε αρχαιολογικό «μπλογκ» (ιστολόγιο) αναφέρει ανάμεσα σε άλλα πως οι εισβολείς έσπασαν τα γυάλινα παράθυρα της οροφής και κατέβηκαν με σκοινιά- άρα γνώριζαν πού να πάνε και ήταν εξοπλισμένοι.
Οι εγκληματίες συνελήφθησαν, γράφει ο δρ Χαουάς. Παραδέχεται πως έσπασαν τα δύο αγαλματίδια του Τουταγχαμών και κάποια άλλες αρχαιότητες, αλλά λέει πως όλα επισκευάζονται. Δεν κάνει κουβέντα όμως για τις δύο μούμιες που αποκεφαλίστηκαν και που λέγεται πως ήταν των παππούδων του Τουταγχαμών, Γιούγια και Τίγιας.
Ο αιγύπτιος αξιωματούχος προσθέτει πως έγιναν απόπειρες εισβολών στο Κοπτικό Μουσείο, στο Εθνικό Μουσείο Κοσμήματος, στο Εθνικό Μουσείο της Αλεξάνδρειας, και στο Μουσείο Ελ Μάνιαλ. «Ευτυχώς, οι εργαζόμενοι στο μουσείο κοσμήματος υπήρξαν προβλεπτικοί και είχαν κατεβάσει τα εκθέματα στο υπόγειο και τα έκλεισαν στα θησαυροφυλάκια πριν φύγουν».
«Η καρδιά μου έσπασε και το αίμα μου κόπηκε» γράφει ο Χαουάς. «Αισθάνομαι πως όλα όσα έκανα τα τελευταία εννέα χρόνια καταστράφηκαν σε μια μέρα, αλλά όλοι οι επιθεωρητές, οι νέοι αρχαιολόγοι, οι διευθυντές, μου τηλεφωνούν από αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία όλης της Αιγύπτου και μου λένε ότι θα δώσουν τη ζωή τους για να προστατέψουν τις αρχαιότητές μας.»
Ευτυχώς για όλους, ένα μεγάλο μέρος των θησαυρών του Τουταγχαμών βρίσκεται εκτός χώρας για εκθέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Αυστραλία.



Η ελληνιστική Αλεξάνδρεια δεν κινδυνεύει, προς το παρόν τουλάχιστον, από την δύσκολη κατάσταση στην Αίγυπτο. Το μουσείο της απέκρουσε με επιτυχία τις απόπειρες εισβολής και πλέον είναι καλά φυλαγμένο. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές μπορεί να διακόπηκαν αλλά αυτό έγινε περισσότερο για λόγους ασφαλείας.
«Γευματίζουμε με την ομάδα μου» λέει στο τηλέφωνο ο Ζαν- Υβ Αμπερέρ, κορυφαίος γάλλος αρχαιολόγος ο οποίος ανασκάπτει στην Αλεξάνδρεια χρόνια. «Εδώ όλα είναι ήρεμα, μάλιστα το πρωί πήγαμε στη Μαρεώτιδα (σ.σ. χώρο όπου διεξάγονται οι ανασκαφές της Γαλλικής Σχολής και όχι μόνο).» Ο κ. Αμπερέρ, φίλος της Ελλάδας, έχει εργαστεί επί πολλά χρόνια στη χώρα μας και κατανοεί απολύτως το ελληνικό ενδιαφέρον για τα ευρήματα. Τονίζει ότι φυλάσσονται επαρκώς μέχρι στιγμής από τους φύλακες, τον στρατό και ομάδες πολιτών. Ο ίδιος και τα (περισσότερα από 70) «παιδιά» του ελπίζουν να αρχίσουν ξανά τις ανασκαφές σύντομα, «την επόμενη εβδομάδα όπως θέλω να πιστεύω.»

Συγκρατημένα αισιόδοξη ήταν και η Πέπη Λημναίου- Παπακώστα, η ελληνίδα επιστήμονας που ανασκάπτει στους κήπους του Σαλαλάτ. Ανησυχεί ιδιαίτερα για το αρχαιολογικό μουσείο της Αλεξάνδρειας, καθώς εκεί φυλάσσεται και το περσινό της μεγάλο εύρημα (ένα άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου) αλλά, όλοι της λένε πως δεν υπάρχει πρόβλημα. «Ο ίδιος ο διευθυντής του μουσείου με διαβεβαίωσε πως οι φύλακες και εκείνος κοιμούνται μέσα και πως τη φύλαξη έχει αναλάβει ο στρατός» λέεi. Ο διευθυντής όλων των μουσείων της Αλεξάνδρειας δρ Ιμπραχίμ Νταρουίς την καθησυχάζει, επίσης, πως δεν υπάρχουν κλοπές ή εισβολές.
Η κ. Παπακώστα δεν φοβάται μονάχα τις κλοπές (το άγαλμα είναι πολύ βαρύ και η μετακίνησή του είναι σχεδόν αδύνατη) αλλά και τους βανδαλισμούς. Ανησυχεί και για την ανασκαφή της, που έχει και αποθηκευμένα ευρήματα, αλλά ελπίζει ότι όλα θα πάνε καλά. Εύχεται να καταφέρει να αρχίσει ξανά τις ανασκαφές τον ερχόμενο Απρίλιο, τότε που όλες οι ξένες σχολές επιστρέφουν.

Μουσείο Καΐρου: κίνδυνοι νέων λεηλασιών

Η χρυσή μάσκα του Τουταγχαμών γλύτωσε, προς το παρόν, από την αρπαγή. Όχι ότι δεν προσπάθησαν να την αρπάξουν. Ευτυχώς, απέτυχαν. Αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Οσο η Αίγυπτος και το Κάιρο ζουν μέρες ταραχών τόσο οι πολιτιστικοί θησαυροί της χώρας, τα μουσεία, τα μνημεία, ακόμα και οι μη ανεσκαμμένοι χώροι, κινδυνεύουν.
Ηδη, το Μουσείο του Καΐρου υπήρξε θέατρο λεηλασίας. Χίλιοι ένοπλοι εισέβαλαν σε αυτό, έσπασαν βιτρίνες, χωρίς να αφαιρέσουν εκθέματα, πολλά από τα οποία ήταν χρυσά, και μετακίνησαν βίαια μούμιες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αποσπασθούν τα κεφάλια δύο από αυτές. Ευτυχώς, πρόλαβαν στην αρχή νεαροί πολίτες, οπλισμένοι, που έκαναν ανθρώπινη αλυσίδα γύρω από το κτήριο και στη συνέχεια ο στρατός, που εγκαταστάθηκε μέσα προκειμένου να προστατέψει τις αρχαιότητες.
Το κακό δεν αργεί να γίνει, όμως. Αν και αυτοπροσώπως ο γενικός γραμματέας αρχαιοτήτων της Αιγύπτου δρ Ζάχι Χαουάς διαβεβαιώνει πως οι θησαυροί του Τουταγχαμών είναι σώοι και αβλαβείς, φαίνεται ότι το δεύτερο δεν ισχύει. Εσπασαν δύο ξύλινα αγαλματίδια του νεαρού βασιλιά, που πέθανε σε ηλικία 19 ετών και δοξάστηκε κυρίως μετά θάνατον λόγω των πλουσιότατων κτερισμάτων στον τάφο του. Ηταν προσαρτημένα το ένα σε πλοιάριο και το άλλο σε ομοίωμα ζώου. Οι εικόνες δείχνουν πως τα αντικείμενα αυτά κείτονται θρυμματισμένα στο πάτωμα, χωρίς τα αγαλματάκια τους. Ο Χαουάς διαβεβαιώνει ότι αν και έγιναν προσπάθειες να λεηλατηθεί ο θησαυρός του Τουταγχαμών, και υπήρξαν κάποιες βλάβες, όλα είναι στη θέση τους. Οι αρχαιολόγοι ελπίζουν οι βλάβες να είναι αποκαταστάσιμες.
Ειδικοί εκτιμούν, από τις φωτογραφίες και τα βίντεο που βλέπουν- καθώς το μουσείο δεν είναι προσβάσιμο- ότι έχει καταστραφεί ένα αρχαίο σύνταγμα στρατιωτών και ένα πλοίο από τάφο χρονολογούμενο περίπου στα 1800 π.Χ.
Ολοι οι αμύθητης αξίας θησαυροί του αρχαιολογικού μουσείου κινδυνεύουν έτσι κι αλλιώς σύμφωνα με τον Χαουάς. Το κτήριο γειτονεύει με τα γραφεία του κυβερνώντος κόμματος, τα οποία φλέγονται. Αν καταρρεύσουν, θα πέσουν επάνω στο μουσείο και θα προξενήσουν μεγάλες καταστροφές.
Η πρόσβαση στις πυραμίδες της Γκίζας έχει απαγορευτεί. Αυτό γίνεται όχι μόνο στο πλαίσιο των μέτρων ασφαλείας που έχουν ληφθεί ώστε να μη κινδυνεύουν οι τουρίστες. Υπάρχει και άλλος λόγος: τα πλούσια αρχαία νεκροταφεία της περιοχής. Αν η κυκλοφορία ήταν ελεύθερη, οι λαθρανασκαφείς θα μπορούσαν να κάνουν «χρυσές» δουλειές αφαιρώντας ό,τι εύρισκαν.
Εκπρόσωποι ξένων αρχαιολογικών σχολών εκφράζουν φόβους και για τα αρχαία που βρίσκονται στο Λούξορ, στο Καρνάκ και σε άλλα σημεία της χώρας με τη μεγάλη Ιστορία. Είναι τόσο εκτατεμένοι οι χώροι αυτοί ώστε ομάδες ενόπλων θα μπορούσαν εύκολα, όπως λένε κορυφαίοι αρχαιολόγοι, να κάνουν επιδρομές σε μουσεία, ταφικά συγκροτήματα, ακόμα και αποθήκες. Οι τελευταίες μάλιστα είναι οι πλέον χαλαρά φυλασσόμενες. Τότε μεγάλος αριθμός ευρημάτων θα άλλαζε χέρια και θα κατέληγαν όλα στην παράνομη αγορά. Ο εξοπλισμός των περιπόλων και κλιμακίων που είναι εντεταλμένοι για τη φύλαξη είναι αστείος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όπως επισημαίνεται, δεν διαθέτουν καν συστήματα ενδοσυνεννόησης και επαφής με την αστυνομία.

Καρυάτιδες με ... κάπαρη

Αντιγράφω από τον "Ριζοσπάστη":


«(...) φρέσκο λαβράκι σε κρούστα αλατιού με λαχανικά στον ατμό, κόκορας με σπιτικές χυλοπίτες και πάστα με γαρίδες, σάλτσα ψητής ντομάτας, ούζο και κάπαρη (...)» περιλαμβάνει το μενού ...του νέου Μουσείου Ακρόπολης!

Στο σχετικό δελτίο Τύπου - «μνημειώδες» για τον αγοραίο χαρακτήρα που διαμορφώνεται πλέον αλματωδώς στην πολιτιστική κληρονομιά - αναφέρεται ότι το εστιατόριο στο δεύτερο όροφο από 28/1 θα είναι ανοιχτά πλέον μέχρι τα μεσάνυχτα (σ.σ. προφανώς, αργότερα, όταν πια θα είναι ανοιχτό και μέχρι τα ξημερώματα, μπορεί να προστεθεί ακόμα και πατσάς στο μενού), ενώ από την ίδια ημέρα το ίδιο το μουσείο θα είναι ανοιχτό μέχρι τις 10 το βράδυ. Μια καλή ώρα για λαβράκι ...μετά τις «δυσκολοχώνευτες» αρχαιότητες. Μάλιστα, όπως υπερηφάνως προσθέτει το δελτίο Τύπου, «το μενού συμπληρώνει μια επιλογή από γλυκά εδέσματα»...

Α, ναι! Θα υπάρχει και ...«ατραξιόν»! Διότι μόνο έτσι μπορεί να ερμηνευθεί το γεγονός ότι στο δελτίο Τύπου αναφέρεται δεύτερος - μετά το μενού - ο καθαρισμός των Καρυάτιδων, με λέιζερ, διαδικασία που θα είναι ορατή για τους πελάτες (σ.σ. μας συγχωρείτε ...για τους επισκέπτες θέλαμε να γράψουμε).

Ναι, όλα αυτά θα είχαν μόνο πλάκα, αν το ΝΜΑ δεν αποτελούσε τον «μπούσουλα» για την εμπορευματική διαχείριση των κρατικών μουσείων, όπως και του συνόλου της κρατικής πολιτιστικής υποδομής. Οπου τα σπαράγματα της συλλογικής μνήμης, που αποτελούν την πολιτιστική κληρονομιά του λαού, θα αποτελούν πλέον το «ντεκόρ» για την πάστα με γαρίδες...


Γ. Τ. (Γρηγόρης Τραγγανίδας)
Και προσυπογράφω

Πού είναι ο Καλλιγούλας- οέο;

Τα μποτάκια μπορούν να προδώσουν έναν αυτοκράτορα; Εν μέρει ναι. Αν δηλαδή είναι ο Καλλιγούλας, ο οποίος στην πραγματικότητα λεγόταν Γάιος Ιούλιος Καίσαρ Αύγουστος Γερμανικός, αλλά πήρε το όνομά του από τα σανδάλια- μποτάκια που φορούσε μικρός (calligae στα λατινικά) τότε ίσως και να βοηθούν στο να βρεθεί ο τάφος του. Αλλά, από την άλλη, τέτοια υποδήματα φορούσαν πολλοί. Είναι ση μέση και η φιλοδοξία όχι τόσο των αρχαιολόγων όσο των αστυνομικών, που μπερδεύει ακόμα περισσότερο.
Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πριν από λίγες μέρες η ιταλική αστυνομία κατέσχεσε στα χέρια αρχαιοκάπηλου μαρμάρινο άγαλμα ύψους 2,5μ που παριστά άνδρα με σανδάλια- μπότες. Τον έπιασαν να το φορτώνει σε φορτηγό στο Νέμι, όπου ο Καλλιγούλας είχε έπαυλη, πλωτό ναό και πλωτό ανάκτορο. Τους υπέδειξε τον χώρο, όπου από χθες οι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν ανασκαφές. Αλλά οι αστυνομικοί, ακόμα δεν το είδαν… τάφο του Καλλιγούλα τον βάφτισαν (σας θυμίζει κάτι από τα πρόσφατα δικά μας; Δεν έχετε καθόλου άδικο. Εδώ τουλάχιστον πρόκειται για ιστορία δύο χιλιάδων χρόνων πριν και όχι για τωρινή!!!!)
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις τους, ο τάφος του τρελού αυτοκράτορα που υπήρξε κτηνώδης απέναντι σε εχθρούς αλλά και σε φίλους, βρίσκεται εκεί όπου γίνονται οι ανασκαφές. Όμως, ήδη σημειώνονται αντιδράσεις. Σε δημοσίευμα των «Τάιμς» η Μαίρη Μπερντ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, επιμένει πως κάθε άλλο παρά εκεί έχει ταφεί ο Καλλιγούλας.
Πρώτον, λέει, πολλά ρωμαϊκά αγάλματα φορούσαν τέτοια υποδήματα. Δεύτερον οι αρχαίες πηγές λένε ότι το σώμα του, μετά τη δολοφονία του μεταφέρθηκε στους αυτοκρατορικούς κήπους όπου αποτεφρώθηκε και ετάφη. Στη συνέχεια οι αδερφές του (με τις οποίες είχε κάθε- μα κάθε- είδους σχέσεις) τον έθαψαν αλλού. Πού; Κανείς δεν λέει. Πάντως, όχι στο Νέμι, επιμένει η επιστήμονας. Κανείς δεν μπορεί να συμφωνήσει ότι αυτό το σύμβολο της κτηνωδίας θα είχε μεγαλοπρεπή τάφο με μεγάλο άγαλμα. Και εν πάση περιπτώσει, δεν έχουμε καμία ένδειξη γι’ αυτό, καταλήγει το άρθρο. Η Μπερντ συμπληρώνει πως ίσως τάφηκε κοντά στον χώρο της πρώτης ταφής του, μέσα στους κήπους, ή στο μαυσωλείο του Αυγούστου, όπου είχαν ταφεί πολλά μέλη αυτοκρατορικών οικογενειών.
Και γιατί τα λέει η αστυνομία όλα αυτά; «Είναι απλό» σύμφωνα με τους «Τάιμς». «Διότι έτσι γίνεται μια καλή ιστορία και τυγχάνει μεγάλης κάλυψης από τον Τύπο για την ανακάλυψη που έκαναν οι αστυνομικοί.» Υπενθυμίζεται πως η παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων έρχεται δεύτερη μετά το εμπόριο ναρκωτικών. Για την ιστορία, επίσης, να πούμε πως η εμπορική αξία του αγάλματος εκτιμάται σε ένα εκατομμύριο ευρώ.