Θεόπετρα Καλαμπάκας: το αρχαιότερο τεχνικό έργο παγκοσμίως

Είκοσι τρεις χιλιάδες χρόνια πριν, οι κάτοικοι ενός σπηλαίου προσπάθησαν να προστατευθούν από το ψύχος ή από τα άγρια ζώα, ή και τα δύο, κατασκευάζοντας έναν λιθοσωρό. Αυτό το τεχνικό έργο είναι, όπως όλα δείχνουν, το παλαιότερο στην Ελλάδα και ίσως στον κόσμο. Και βρίσκεται στο προϊστορικό σπήλαιο της Θεόπετρας, κοντά στην Καλαμπάκα.
Η χρονολόγηση του τεχνητού λιθοσωρού – τείχους, που περιορίζει την είσοδο του σπηλαίου κατά τα δύο τρίτα, έγινε με η μέθοδο της Οπτικής Φωταύγειας και απέδωσε μια μέση ηλικία 23.000 ετών. Η ηλικία συμπίπτει απόλυτα με την ψυχρότερη περίοδο της τελευταίας παγετώδους εποχής. Η χρονολόγηση πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο Αρχαιομετρίας του κέντρου «Δημόκριτος» από την ερευνητική ομάδα των Ν. Ζαχαριά, επίκουρο καθηγητή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και του Δρ. Ι. Μπασιάκου, διευθυντή ερευνών του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος». Στο σπήλαιο πραγματοποιούνται ανασκαφές τα τελευταία 25 χρόνια, υπό τη διεύθυνση της Δρος Νίνας Κυπαρίσση – Αποστολίκα, Προϊσταμένης της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.
Ο λιθοσωρός είχε ανακαλυφθεί κατά την ανασκαφή του 2007, μελετήθηκε συστηματικά, και αναλύθηκε με όλες τις σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους. Κάτι που συμβαίνει συστηματικά με τα ευρήματα της συγκεκριμένης ανασκαφής, για την ερμηνεία των οποίων συνεργάζονται πολλοί επιστημονικοί κλάδοι, με πρωτοβουλία της κ. Κυπαρίσση.
Όπως σημειώνει η ίδια, το σπήλαιο της Θεόπετρας «έχει πολλές και διαφορετικές περιόδους χρήσης. Υπάρχει μια περίοδος της μέσης παλαιολιθικής, η οποία φτάνει τα 35000 χρόνια πριν από σήμερα, ενώ το τελευταίο όριο προς τα πίσω πιθανόν κυμαίνεται από 75 έως 100, 110 χιλιάδες χρόνια πριν. Σ’ αυτή την περίοδο φαίνεται πως είχε αρκετά καλό κλίμα. Υπάρχουν εκτεταμένες φωτιές, οι οποίες ήταν και για να μαγειρεύουν ενδεχομένως αλλά και για να στεγνώνουν το υγρό δάπεδο, γιατί μεγάλες ποσότητες νερού έμπαιναν από έξω.
Εχουμε εντατική χρήση, με πάρα πολλά λίθινα εργαλεία. Μετά το 35000 π.Χ. κλίμα σιγά- σιγά ψυχράνθηκε και έφτασε να είναι παγετώνας. Αυτό κράτησε περίπου μέχρι το 16000 πριν από σήμερα, αλλά γύρω στο 25000- 26000 υπήρξε μια βελτίωση. Τότε πάλι αυξήθηκε ο πληθυσμός μέσα στο σπήλαιο, άναψαν πολλές φωτιές η μία δίπλα στην άλλη και έχουμε βρει κατάλοιπα καμένων καρπών στις εστίες. Μετά από αυτό το διάλειμμα, γίνεται πάλι πολύ ψυχρό το κλίμα μέχρι το 16000. Κατόπιν, υπάρχει μια τρομερή άνθιση της ζωής. Βρίσκουμε πάρα πολλά λίθινα εργαλεία, οστά πολλά, που δείχνουν ότι οι άνθρωποι γύρισαν το κλίμα άλλαξε και άρχισαν να κάνουν και εξωτερικές δραστηριότητες. Τα εργαλεία άλλαξαν, έγιναν μικρότερα, πολύ καλύτερης ποιότητας. Αλλαξε ακόμα και η πανίδα».